Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders aşamalarında kullandıkları geri bildirimlerin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, ortaokul sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders aşamalarında etkili geri bildirim türlerini kullanma durumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma nitel araştırmaya ait yöntem türlerinden durum çalışması deseni ile yürütülmüştür. 2023-2024 eğitim- öğretim yılının birinci ve ikinci dönemlerinde katılımcıların ders süreçleri takip edilmiştir. Bingöl şehir merkezinde bulunan devlete ait okullarda görev yapan sekiz sosyal bilgiler öğretmenleriyle bu çalışma yürütülmüştür. Katılımcılardan üçü uzman olmayan öğretmen, üçü uzman öğretmen, ikisi ise başöğretmen kariyer basamaklarında yer alan öğretmenlerden oluşturulmuştur. Köğçe (2012)'nin Türkçeye çevirdiği Tunstall ve Gipps (1996)'e ait gözlem formu, ders süreçlerinin ses kayıtlarının alındığı ders gözlemleri ve yarı yapılandırılmış görüşme formuyla elde edilen bulgular araştırmanın veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Araştırmada sekiz sosyal bilgiler öğretmeninin toplamda 64 ders saatinin ses kayıtlarının alınması ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile sekiz öğretmenle yapılan görüşmelerden elde edilen bulgular veri seti olarak oluşturulmuştur. Katılımcıların her birinin sekiz ders saati ses kayıtları incelenmiş ve yarı yapılandırılmış görüşme formuyla katılımcılara sorulan dokuz soru betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders süreçlerinde kullandıkları geri bildirim kavramını olumlu bir şekilde anlamlandırdıkları, öğretmenlerin bazılarının geri bildirimin işlevine odaklandıkları ve geri bildirimi öğrenciye verilen dönüt, eğitim sürecinin en önemli hususu, öğrenciyi tanıma, dikkat çekme, öğrenme sürecini iyileştirmede, motivasyon artırmada kullanılan, etkili öğrenme sağlayan, öğretmen öğrenci etkileşimini sağlayan ve eksik öğrenmelerin tespitinde kullanılan bir araç olarak değerlendirmişlerdir. Katılımcıların ders süreçlerinde V kullandıkları geri bildirim türleri incelendiğinde genel anlamda değerlendirici ve betimleyici türde geri bildirimleri ders süreçlerinde belli bir seviyede kullandıkları görülmüştür. Katılımcıların sıklıkla başvurduğu geri bildirim türünün değerlendirici geri bildirim türleri içerisinde yer alan pozitif geri bildirim ve betimleyici geri bildirim içerisinde yer alan gelişmeyle ilgili geri bildirimler olduğu görülmektedir. Katılımcıların değerlendirici geri bildirim türlerinden onaylama türünü en fazla kullanırken, cezalandırma türünü hiç kullanmadığı görülmektedir. Katılımcıların betimleyici geri bildirim türlerinden en fazla kullandıkları türün gelişmeyi belirtme ve gelişme yolunu oluşturma olduğu görülmüştür. Katılımcılarla yapılan görüşmelerden elde edilen bulgular bağlamında geri bildirim konusunda mesleki iş birliğinin önemi üzerinde durulmuş ve üniversite eğitiminde geri bildirim konusunda eğitimlerin yetersizliğinden bahsedilmiştir. Öğretmenlerin geri bildirimi genel anlamda öğrenmeyi değerlendirme, motivasyonu artırma, ders hazırlığı ve öncesi ölçüm ve öğrenci gelişimini desteklemek ve öğrenciye kendisini geliştirmesi adına önemli bir araç olarak gören görüşler ön plana çıkmıştır. Geri bildirimin öğrenci üzerindeki etkileri noktasında, olumlu yaklaşım ve motivasyon, eksiklikleri fark etme ve düzeltme ve iletişimi güçlendirme yönlerine vurgu yapılmıştır. Kariyer basamakları içerisinde yer alan öğretmenlerin ders süreçlerinde geri bildirim kullanma durumları bulundukları kariyer basamağı bağlamında anlamlı bir farklılık gösterdiği söylenemez ancak mesleki deneyim artıkça geri bildirim verme durumunun daha derinlemesine verildiği söylenebilir. Bu becerilerin geliştirilmesi ve etkili bir şekilde kullanılması, öğretmenlerin profesyonel gelişimlerine ve kariyerlerinde ilerlemelerine katkıda bulunacaktır.

This study aimed to examine secondary school social studies teachers' use of effective feedback types during lesson stages. This research was conducted with the case study design, one of the method types of qualitative research. The course processes of the participants were followed in the first and second semesters of the 2023-2024 academic year. This study was conducted with eight social studies teachers working in public schools in Bingöl city center. Three of the participants were non-specialist teachers, three were expert teachers, and two were teachers at the head teacher career stage. The observation form of Tunstall and Gipps (1996), which was translated into Turkish by Köğçe (2012), the lesson observations with audio recordings of the lesson processes, and the findings obtained through the semi-structured interview form, were used as data collection tools of the research. In the research, the findings obtained from the audio recordings of a total of 64 lesson hours of eight social studies teachers and the semi-structured interview form and the interviews with eight teachers were created as a data set. The voice recordings of each participant from eight lesson hours were examined and nine questions asked to the participants through a semi-structured interview form were analyzed using the descriptive analysis method. As a result of the research, social studies teachers gave a positive meaning to the concept of feedback they used in the course processes, some of the teachers focused on the function of feedback and stated that the feedback given to the student is the most important aspect of the education process, getting to know the student, attracting attention, being used to improve the learning process, increasing motivation, and being effective. They evaluated it as a tool that provides learning, provides teacher-student interaction and is used to detect missing learning. When the types of feedback used by VII the participants during the course processes are examined, they are generally evaluative and It was observed that they used descriptive feedback at a certain level during the course processes. It is seen that the type of feedback that the participants frequently use are positive feedback, which is among the evaluative feedback types, and development-related feedback, which is among the descriptive feedback. It is seen that the participants use the affirmation type the most, while they do not use the punishment type at all, among the types of evaluative feedback. It was observed that the type of descriptive feedback that the participants used most was stating the development and establishing the path of development. In the context of the findings obtained from the interviews with the participants, the importance of professional collaboration on feedback was emphasized and the inadequacy of training on feedback in university education was mentioned. Views that see teachers' feedback as an important tool for evaluating learning in general, increasing motivation, measuring before and during lesson preparation, and supporting student development and helping students improve themselves have come to the fore. Regarding the effects of feedback on the student, emphasis was placed on positive approach and motivation, noticing and correcting deficiencies, and strengthening communication. It cannot be said that teachers' use of feedback during lessons varies significantly depending on their career stage, but it can be said that as professional experience increases, feedback is given more deeply. Developing and using these skills effectively will contribute to teachers' professional development and career advancement.