Okul bazlı bütçeleme politikasının etkililiğinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, uygulayıcılar olarak öğretmenler ve okul yöneticilerin bakış açılarıyla okul bazlı bütçeleme politikasının etkililiğini, anlamayı amaçlamaktadır. Okul yönetimlerinin bütçe süreçlerindeki yetki ve sorumluluklarını artırarak kaynakların daha etkin ve verimli kullanılmasını hedefler. Bu sistem, politik hedefler doğrultusunda, tüketim miktarlarının sağlıklı bir şekilde raporlanması, planlamaların gerçekçi verilere dayanması ve tasarruf tedbirlerinin uygulanması gibi boyutlarda etkililiği tanımlamaktadır. Araştırmada keşfedici sıralı karma yöntem kullanılmıştır. Keşfedici sıralı karma yöntem, öncelikle nitel verilerle araştırma konusu hakkında derinlemesine bilgi elde edilip bu bilgilerin daha geniş bir örneklem üzerinde test edilmesi amacıyla nicel verilerle desteklenmesini içermektedir. Nitel veriler Muş ili merkez ve köylerinde görev yapan okul yöneticileriyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerden, nicel veriler ise öğretmen ve yöneticilere uygulanan anketlerden elde edilmiştir. Nitel boyutta amaçlı örnekleme ile farklı özelliklere sahip 16 yöneticiyle görüşülmüş; nicel boyutta ise uygun örnekleme yöntemiyle belirlenen 515 katılımcıdan (132 okul müdürü, 136 müdür yardımcısı ve 247 öğretmen) veri toplanmıştır. Veriler uygulamanın ikinci yılının başında toplanmaya başlanıp üçüncü yılının sonuna kadar devam etmiştir. Veriler, içerik analizi ve betimsel istatistiklerle bilgisayar programları aracılığıyla analiz edilmiştir. Bulgular, etkililik için belirlenen otonomi, bürokrasi, kaynak verimliliği, eğitim kalitesi, politikanın hayata geçirilmesi ve politikaya dair öneriler temalarına göre sunulmuştur. okul bazlı bütçelemenin yöneticilere geniş bir otonomi sağladığını ve kaynak kullanımında esneklik kazandırarak ihtiyaçlara hızlı çözümler sunulduğunu göstermiştir. Öğretmenlerin sürece katılımı, okul kültüründe olumlu değişimlere yol açarken; velilerin katılımının sınırlı olması, sürecin kapsayıcılığını azaltmaktadır. Bürokratik formalizasyon, yöneticilerin iş yükünü artırdığı gözlemlenmiştir. Ödenek dağıtımında şeffaflık eksikliği ve adil olmayan kriterler, kaynak verimliliğini olumsuz etkilemiştir. Politikanın hayata geçirilmesi teması ile ilgili sonuçlar, nitel ve nicel bulguların genel olarak birbiriyle uyumlu olduğunu göstermektedir. Nicel bulgularda öğretmenler arasında "fikrim yok" seçeneği, destek ve geri bildirim alma ile alınan geri bildirimlere göre yapılan iyileştirmeler boyutlarında dikkat çekici bir şekilde öne çıkmıştır. Bu kapsamda, okul yöneticilerine daha fazla otonomi tanınması, yöneticilerin bütçe planlama becerilerini geliştirecek eğitim programlarının uygulanması, bürokratik engellerin azaltılarak acil harcamalar için esnek kurallar getirilmesi ve şeffaf, adil bir ödenek dağıtım modeli oluşturulması önerilmektedir.This study aims to examine the effectiveness of the school-based budgeting policy from the perspectives of practitioners, specifically teachers and school administrators. The policy seeks to enhance the effective and efficient use of resources by increasing the authority and responsibilities of school administrations in budget processes. Effectiveness is defined in terms of key dimensions such as accurate reporting of consumption levels, realistic data-based planning, and the implementation of cost-saving measures in line with policy objectives. An exploratory sequential mixed-method design was employed in the research. This approach involves first gathering in-depth information on the research topic through qualitative data and then supporting these findings with quantitative data to test them on a broader sample. Qualitative data were obtained from semi-structured interviews conducted with school administrators working in the central and rural areas of Muş province, while quantitative data were collected through surveys administered to teachers and administrators. In the qualitative phase, purposeful sampling was used to select 16 administrators with diverse characteristics for interviews. In the quantitative phase, convenience sampling was applied, resulting in data collection from 515 participants, comprising 132 school principals, 136 vice principals, and 247 teachers. Data collection began at the start of the policy's second year and continued until the end of its third year. The data were analyzed using content analysis and descriptive statistics with the aid of computer software. Findings were presented under themes determined for assessing effectiveness, namely autonomy, bureaucracy, resource efficiency, educational quality, policy implementation, and suggestions for improvement. The results showed that school-based budgeting provides administrators with significant autonomy and enhances flexibility in resource allocation, enabling quick solutions to meet needs.Teachers' involvement in the process contributed to positive changes in school culture, whereas limited parental participation reduced the inclusiveness of the process. Bureaucratic formalization was observed to increase the workload of administrators. Additionally, a lack of transparency and the use of inequitable criteria in fund allocation negatively impacted resource efficiency. The results related to the theme of policy implementation indicated a general alignment between qualitative and quantitative findings. In the quantitative findings, the "no opinion" option stood out significantly among teachers, particularly in areas such as receiving support and feedback and making improvements based on feedback. In light of these findings, it is recommended to grant school administrators greater autonomy, implement training programs to enhance their budget planning skills, reduce bureaucratic barriers, introduce flexible regulations for urgent expenditures, and establish a transparent and equitable fund allocation model.