Alışveriş Merkezi Çalışanlarına Yönelik Bir Model Önerisi: İşyeri Esaslı Sosyal Diyalog Modeli

Abstract

Prekarya, küresel kapitalizmin sınıf yapısında meydana getirdiği değişimleri açıklamak için son çeyrek yüzyılda geliştirilen kavramlardan biridir. 21. yüzyılda neoliberal ekonomik politikaların hâkim olmasıyla birlikte işgücü piyasasında güvencesiz çalışanları (iş piyasası güvencesi, istihdam güvencesi, iş güvencesi, çalışma güvenliği, vasıfların yeniden üretiminin güvencesi, gelir güvencesi ve temsil güvencesi) tanımlamak için kullanılan prekarya kavramı, literatürde, sayıları her geçen gün artan yeni istihdam şekillerinde çalışanları tanımlamak maksadıyla kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, prekarya sınıfında değerlendirilen Alışveriş Merkezi (AVM) çalışanlarının sorunlarını çeşitli değişkenler açısından incelemek ve bu doğrultuda sosyal politika önerileri geliştirmektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması tercih edilmiştir. Bu kapsamda, 2021 yılında İstanbul ili sınırları içerisinde 16 AVM’de, değişik sektörlerde istihdam edilen 30 çalışan birey ile alanda uzman akademisyenler tarafından geliştirilmiş yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak, herhangi bir zaman kısıtı olmaksızın yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara demografik bilgileri dışında, çalışma hayatı ile ilgili sorular yöneltilmiştir. Elde edilen veriler NVivo Pro 12 bilgisayar programı yardımıyla analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırma bulgularına göre; AVM çalışanları arasında işyerlerinde ayrımcılık yapılmadığı ve ücret ayrımcılığının olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca çalışanların ücret memnuniyet düzeylerinin düşük olduğu, çalışanlar arasında sendikalı olma yaklaşımının yeterince ilgi görmediği, çalışanların işyerinde meydana gelen değişikliklerde görüşlerinin alınmadığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda çalışanların yönetime katılmalarının sağlanabilmesi adına “işyeri esaslı sosyal diyalog” modeli önerilmiştir.