Bâkıllânî'de Tahsîs Kuramı

Abstract

Makalemiz, usul tarihi açısından Şâfiî’den sonra mütekellim usulünü derinleştirip sistemleştiren ve kendinden sonraki usulcüler üzerinde ciddi etkisi bulunan Bâkillân’i’nin “et-Takrîb ve’l-İrşâd es-Sağîr” adlı eseri çerçevesinde tahsîs kavramını işlemektedir. Bu çerçevede Bâkillânî’nin tahsîs kuramını belirleyen âmm, tahsîs ve muhassis kavramlarının tahlilini yapmaktadır. Bu makale, kavramlara yüklenen anlamlar ile ilgili farklı ekoller arasındaki tartışmaları Bâkillânî’nin bakış açısı ile tahlil edip sunmaktadır. Bâkillânî’nin usulünde âmm kavramının lafzın anlam aralığına giren iki ve daha fazla varlığı kapsayan kelime olarak tanımladığı ortaya konulmuştur. Âmm lafzın bu varlıklardan hangisini kapsayıp hangisini kapsamadığının ise ancak karine ile ortaya çıkabileceği anlaşılmıştır.Anahtar kavramlar: Bâkilllânî, Âmm, Tahsîs, Muhassis, Teâruz