Felsefe ve sinema: Tarkovsky örneği

Abstract

Bu çalışmada felsefe ve sinema bağlamında ortaya konulan düşünce ve düşünümlerin birey ve toplum üzerindeki etkisi incelenmeye çalışılmıştır. Düşünüm çerçevesinde sinemada yer alan Tarkovsky'nin düşüncelerinin kadrajına takılan varoluş ve gerçeklik statüsünde bir yol izlenmiştir. Varoluş çizgisinde kendi dâhil ürettiği emeğine dâhi yabancılaşan birey kaçış noktası olarak sinemanın görsel şöleninde aradığını bulmuştur. Bireyin, emeğine karşı görmek istediği değeri gördüğü, düşündüğü olguların canlandırıldığı, istek ve arzuların ön planda olduğu beyazperde ilüzyonu bireyi kendine çekmeyi başarabilmiş ve yeri geldiğinde harekete geçirebilmiştir. Bu aşamada sinema harekete geçirme evresinde düşüncenin yoğunluğundan yararlanmıştır. İki alanın da birbirinden etkilenerek oluşturdukları filmozofik ürünler bireyin zihnindekini açığa çıkaran, bireye ait olanı muazzam bir şekilde sunan, belki de ifade edemediği veya düşleyemediği şeyin tercümanı olmuştur. Özellikle Tarkovsky'nin eserlerinde işlediği zaman ve mekân odaklı konular bireyin ruhsal durumunu, düşünce yapısını, evrendeki durumunu gözler önüne sermiştir. Tarkovsky'nin edimiyle birey evrendeki her şeyde bir anlam arayışında olmuştur. Bir ağacın, köpeğin, yağmur damlasının evrendeki değerine dikkat çekerek aslında her şeyin anlamsal yoğunluğuna, yaşam için önemine, değerine değinmiştir. Birey için sinema bir kaçış noktası olmuştur. Felsefe düşüncede bir farkındalık yaratma içgüdüsüyle ilerlerken, sinema felsefi bağlamda bir farkındalık oluşturarak eyleme dökme, yeniden açığa çıkarma, farkına vardırma işlevi görmüştür. Anahtar Kelimeler: Tarkovsky, felsefe, sinema, sinefilozofi, varoluş, hareket, imge, zaman, mekân, gerçeklik, emek, değer, sinematogrefi, sinefiozofi, düşünüm.

In this study, it is attempted to explore how ideas and reflections that are presented in the framework of philosophy and film affect both the individual and society. Within the framework of the reflection, a path was followed in the status of existence and reality that was framed by Tarkovsky's thoughts in the cinema. The individual, alienated even from his own labor in which he produced in the line of existence, found what he was looking for in the visual feast of cinema as an escape point. The illusion of the silver screen, in which the individual sees the value she wants to see in return for her labor, the phenomena he thinks are animated, and the wishes and desires are in the foreground, has been able to attract the individual to himself and to activate it when necessary. At this stage, the cinema benefited from the intensity of thought in the mobilization phase. The filmosophical products created by the influence of each other in both fields have served as interpreters of what the individual cannot express or imagine, revealing what is in the individual's mind, presenting what belongs to the individual in a tremendous way. In particular, the time- and space-oriented subjects that Tarkovsky deals with in his works have revealed the mental state of the individual, his mindset and his situation in the universe. By Tarkovsky's act, the individual has been in search of meaning in everything in the universe. By drawing attention to the value of a tree, a dog and a raindrop in the universe, he actually touched on the semantic density of everything, its importance and value for life. For the individual, cinema has been an escape point. While philosophy continued with the urge of establishing an a, cinema created an awareness in a philosophical context and served to put into action, to re-reveal, to realize. Keywords: Tarkovsky, philosophy, cinema, cinephilosophy, existence, movement, image, time, space, reality, labor, value, cinematography, synophoosophy, reflection.