BRICS-MT ÜLKELERİNDE KRONİK HASTALIK MORTALİTE HIZLARI: BOX-JENKİNS METODU İLE GELECEK PROJEKSİYONU

Abstract

Son yıllarda kronik hastalıklar dünya genelinde önemli sağlık sorunlarından biri olarak ön plana çıkmaktadır. Çünkü bu hastalıklar nedeni ile her yıl milyonlarca insan hayatını kaybetmektedir. Ancak kronik hastalık ölümlerinin gelecek seyri net değildir. Bu nedenle, bu çalışmada BRICS-MT ülkelerinde her 100 bin kişiye düşen ölüm sayılarının 2035 yılına kadar tahmin edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma amacına ulaşabilmek için Institute for Health Metrics and Evaluation tarafından yayımlanan ölüm hızları istatistikleri dikkate alınmıştır. Verilerin analizinde ise 1970 yılında Box ve Jenkins tarafından zamansal veri analizleri için geliştirilen ARIMA kullanılmıştır. Çalışma sonucunda BRICS-MT ülkelerinde kronik hastalık ölümlerin önümüzdeki yıllarda da artarak devam edeceği belirlenmiştir. Özellikle Çin, Brezilya ve Meksika’da daha büyük artışlar olacağı tespit edilmiştir. Türkiye ve Güney Afrika için ise artışların daha sınırlı olacağı öngörülmektedir. Kronik hastalıkların toplum sağlığı ve sistem üzerindeki olumsuz etkilerini ortadan kaldırabilmek için ise eylem planlarının hazırlanması ve kronik hastalıklarla topyekûn mücadele edilmesi gerekmektedir