Jose Ortega Y Gasset'te kültür yaşam antinomisi

Abstract

Bu çalışma, Jose Ortega Y Gasset'in kültür-yaşam antinomisini konu edinmektedir. Kültürü çağın yaşam dizgesi olarak tanımlayan Gasset'e göre çağının yaşamsal düzeyinin altında kalan insan, diğerlerine oranla bir tür alt insan olmaktan öteye geçemez. Onun için insan tarihsel bir varlık olmakla birlikte şimdiki yaşamını ve geleceğini, geçmiş yaşamından elde ettiği deneyimleriyle yapılandırır. Bu yüzden insan için yaşadığı toplumda sahip olduğu değerler anlam yüklü özellikler taşır ve toplumun değerleri yaşanılan kültür tarafından şekillenir. Örneğin Ortaçağ'da yaşayan insanlar için vahiy önemli bir değer taşımaktadır. Çünkü insanlar için vahiye olan inanç, varoluşun getirdiği felaketlerle ve karabasanlarla baş etmeyi sağlamaktadır. Öyleyse insanların yaşamlarını devam ettirmek için kültürün ayrı bir yeri vardır. Kültür, insanoğlunun kendisini yok olmaktan kurtaran bir gerçek üzerindeki öğreti egemenliğidir. Diğer taraftan yaşam ise bir temel parçacığın oluşumu ve yok oluşu arasında geçen ortalama süredir. Ayrıca bu süre boyunca tercihlerimiz doğrultusunda yaşadığımız ve yaptığımız ne varsa yaşamın tümü içinde bize bir anlam ifade etmektedir. O halde yaşamın değeri ise tek başına kendinde değil bizim ona yüklediğimiz anlamdadır. Yaşamın değerini ve anlamını yoksun bırakan, tarihsel bir bunalımın kapısını aralayan kitleselleşmenin, insanın geleceğini tehdit ettiğine dikkat çeken Gasset, bu sorunun önüne eğitim sayesinde ve kitlelere kültür aktarımı yapılarak geçilebileceğini ifade etmiştir. Gasset, kültür yoluyla yeniden biçimlenmeyi amaçlamıştır. Bu yüzden aklı yeniden yaşamsal bağlama oturtarak, kültürü yeniden yaşamsallaştırmayı hedeflemiştir. Ayrıca "yaşamsal akıl" kavramını ortaya atmış ve bu kavramla felsefesinin temelini oluşturmuştur. İnsanın yaşamsal bir tehlike olan hayatını kültürle mutluluğa erişeceğini düşünmektedir.Jose Ortega Y Gasset's culture-life antinomy is the subject of this study. According to Gasset, who defines culture as the age's life system, a person who remains below the vital level of his age cannot progress beyond becoming a form of subhuman in comparison to others. He believes that despite being a historically rooted being, man designs his present and future based on the lessons learned from his previous lives. As a result, a person's values in the society in which he lives have significance, and the society's values are influenced by the culture in which he lives. For instance, revelation held significant relevance for those who lived during the Middle Ages. People can deal with the calamities and nightmares that life offers because they believe in revelation. As a result, culture plays a unique role in preserving people's way of life. Humans' ideological control over a reality that keeps them alive is known as culture. On the other hand, life is the length of time that passes on average between an elementary particle's creation and destruction. In addition, whatever we experience and do in line with our choices during this period means something to us within the whole of life. As a result, life's value is derived from the meaning we give it rather than from life itself. The future of humanity, according to Gasset, is threatened by massification, which robs life of its purpose and value and creates the conditions for a historical crisis. Gasset claimed that this issue may be solved by educating the general public and spreading popular culture. Gasset sought to transform via culture. He therefore sought to revive culture by placing the mind in a crucial context once again. Additionally, he developed the idea of the "vital mind" and used it as the cornerstone of his philosophical system. He thinks that human beings can achieve happiness through culture, which is a life-threatening life.