Siyasal Ahlâk ve ideoloji: Ali Şeriati üzerine bir inceleme

Abstract

Siyaset, ahlâk ve ideoloji birbirinden ayrılmaz üç kavramdır. İlk insandan bugüne kadar, bu üç kavramın oluşturduğu üçgen sürekli tartışılmıştır. Özellikle modern dönemle birlikte Doğu toplumlarının Batı tipi ideolojileri alması, Doğu toplumları için bu üç kavramın iç açılarını değiştirmiştir. Bu bağlamda, ideoloji, siyasal ahlâkı belirleyici unsur haline gelmiştir. Kendisi de bir Doğu toplumunda yetişmiş olan Ali Şeriati, bu durumu çok keskin bir dille eleştirmektedir. Şeriati, ideolojiye dair yaptığı eleştirileri “Eşekleştirme” kavramına dayandırmaktadır. Bu açıdan Şeriati, modern ideolojilerin Doğu toplumlarını özünden uzaklaştırdığını; diğer bir ifadeyle bilinçten uzaklaştırdığını dile getirmiştir. Siyaset, ahlâk ve ideoloji denklemine karşı Şeriati; siyaset, ahlâk ve tevhid denklemini önermektedir. Buradan hareketle, çalışmanın birinci bölümünde; Şeriati’nin hayatı, genel felsefesi ve eserleri incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, Şeriati’nin siyasetin kurucu öğeleri olarak birey, toplum ve devlet görüşleri ele alınmıştır. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise Şeriati’nin ideolojiye karşı eleştirileri, eşekleştirme metaforu ekseninde mercek altına alınmıştır. Çalışmada, yorumcu bilgi kuramı merkezinde fenomenolojik çözümleme tekniği kullanılmıştır.