Buhara Halk Cumhuriyeti İlişkileri Bağlamında TBMM Hükümeti’nin Dış Politikasında Etnik Tutum ve Kamuoyu

Abstract

20.yüzyılın ilk çeyreğinde Türk dünyasının iki ayrı bölgesinde yeni siyasal yapılanmalar ortaya çıktı. 23 Nisan 1920’de TBMM kurulurken, 6 Ekim 1920’de ise Buhara Halk Cumhuriyeti (BHC) ilan edildi. Bu bağlamda, TBMM’nin yaptığı ilk uluslararası antlaşmada BHC’nin tanınması öngörülürken, Burdur Milletvekili Soysallıoğlu İsmail Suphi de özel görevle bölgeye gönderildi. İsmail Suphi, Türkistan’da aralarında ihtilaf bulunan grupları bir araya getirme ve Türkistan Milli Birliği’nin kurulması için önemli faaliyetlerde bulundu. BHC de, Türkiye ile siyasal ilişki kurmaya verdi ve 1921 sonunda bir diplomatik heyet göndererek Ankara’dan sefir tayin edilmesi talebinde bulundu. Çalışmada, bu iki önemli gelişme ekseninde, TBMM’nin Buhara Halk Cumhuriyeti’ne yönelik dış politikasında etnik bilincin rolü ve yaşanan olayların kamuoyu oluşumuna etkisi, dönem basını ve kamuoyu inşa edici aktörlerin faaliyetleri ekseninde incelenmiş; aynı ulus olma bilincinin TBMM Hükümeti’nin politikasını etkileyen önemli bir etken olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca kamuoyu inşa edici aktörlerin ve basının tutumunun Türkistan Türklerine yönelik olumlu bir kamuoyu oluşumuna katkıda bulunduğu görülmüştür.