SIRA DIŞI BİR EĞİTİM TARTIŞMASI: OKULUN ÖLÜMÜ

Abstract

Çağdaş Batı kültürünü eleştirilerinin hedefi haline getiren Avusturyalı filozofve toplum bilimci Ivan Illich’in (1926-2002) düşüncelerinin temelini toplumsalkurumların yapısına, işlevine ve işleyişine karşı yöneltmiş olduğu ağır ithamlaroluşturmaktadır. Illich özellikle toplumsal kurumların kendi işlevlerinin dışında farklıamaçlara yönelmelerine, insanlar arası ilişkileri hiyerarşik bir boyutta ele almalarına,insanların düşüncelerini ve davranışlarını şekillendirmelerine, insanların üzerinde birbaskı oluşturarak onları pasifleştirmelerine ve özgürlüğü tehdit edici halegetirmelerine şiddetle karşı çıkmaktadır. O, bu karşı çıkışlarında bütün kurumlarakaynaklık etmesi bağlamında en çok eğitim kurumunu hedef almaktadır. 1971 yılındayayınlanan Okulsuz Toplum adlı eserinde kurumsallaşmış okul ve kurumsallaşmışokulun neden olduğu açmazları ele almakta ve hâlihazırdaki okul sistemininkaldırılmasından yani okulun ölümünden söz etmektedir. Bununla yetinmeyen Illichokula karşı alternatif bir sistem olarak da “öğrenim ağları”nı önermektedir. Buçalışmada da Illich’in okul sistemine yönelik eleştirileri ve okula karşı sunmuş olduğuçözüm önerisi değerlendirilecektir.