Türkiye’nin BRICS Profiline Uygunluğunun Çevresel Performans, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve Gelir Düzeyi Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

Küresel sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşma konusundaki ülkelerin güncel durumunu değerlendiren Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Endeksi (SKHE) ve ülkelerin çevresel sürdürülebilirlik performansını bir bütün olarak ölçen Çevresel Performans Endeksi (ÇPE), ülkelerin kalkınmışlık düzeyi hakkında bir fikir vermesi açısından önemli parametreler olarak kabul edilmektedir. SKH, Birleşmiş Milletler tarafından 2030 yılına kadar gerçekleştirilmesi hedeflenen birbirleriyle bağlantılı 17 küresel hedefe dayanırken, ÇPE ise çevre sağlığı ve ekosistem canlılığını kapsayan 11 konu kategorisinde 32 performans göstergesine dayanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, BRICS-T ülkelerinin 2020 yılına ait Gayrisafi Milli Hasıla (GSMH), ÇPE ve SKHE skorları arasındaki ilişkiyi ve 155 ülke içerisindeki durumlarını incelemek ve Türkiye’nin bölgesel birlikler bakımından çevresel performans, sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve gelir açısından BRICS ülkelerini iyi temsil edebilecek bir ülke olup olmadığını incelemektir. Çalışmada yer alan ülkelerin kümelenmesi için K-Ortalamalar yöntemi uygulanmıştır. Küme sayısına Elbow yöntemiyle karar verilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde BRICS-T ülkeleri ÇPE genel ortalamasının altında performans gösterirken, SKHE genel ortalamasının üstünde performans göstermişlerdir. Diğer yandan Türkiye’nin ÇPE skorunun BRICS-T ortalamasına en yakın ülke olma özelliği taşıdığı; SKHE performansının ise BRICS-T ortalamasının altında kaldığı bulgusuna ulaşılmıştır.