ZAMAN SORUNU: ŞİMDİCİ VE EBEDİYETÇİ ZAMAN ANLAYIŞLARI

Abstract

Bu çalışmada, ilk olarak, zamanın gerçekliği, zamanın ne olduğu ve deneyimde bize nasıl belirdiği gibi temel zaman sorunları McTaggart ve Husserl’in zaman görüşleri bağlamında incelenmiştir. Bu iki filozof zaman kavramını farklı şekil- lerde araştırmıştır. McTaggart zaman kavramını varolan ve gerçeklik ayrımına dayandırarak açıklamaktadır. Zaman, McTaggart’a göre gerçekliğe uygulandı- ğında çelişkiye neden olur ve bu nedenle zaman gerçek-olmayandır. Buna kar- şın, Husserl zaman kavramını bilinç ile bağıntısı içinde ele almaktadır. Ona göre her bir yaşantı temporal bir ufuk yapısını taşımakta ve bilincin temporalliği za- man deneyimini olanaklı kılmaktadır.Bu farklı iki yaklaşım çağdaş zaman felsefe çalışmalarını da önemli bir şekilde etkiler ve yeni tartışmaların gelişmesini sağlar. Şimdi’nin nesnelliği ve zama- nın deneyimlenmesi sorunu bu yaklaşımlardan biridir ve bu tartışma şimdici ve ebediyetçi olarak anılan iki karşıt görüş arasında ortaya çıkar. Dolayısıyla, bu çalışmanın diğer yönü de şimdicilik ve ebediyetçilik arasındaki tartışmayla ilgi- lidir. Şimdici görüş yalnızca şimdi olanın gerçek olduğunu ileri sürerken, ebe- diyetçilik ise tersine, varolan her şeyin zamanın tüm evrelerinde eşit bir şekilde varolduğunu savunur. Böylece, bu çalışmada McTaggart ve Husserl’in zaman görüşlerine dayanarak hem ebediyetçi ve hem de şimdici görüşün çelişki olma- dan bir zaman görüşünü ortaya koyamadıkları gösterilecektir. Bunun yanında, bir de zaman sorunun yalnızca bir temporal yargı sorunu olma- dığına dikkat çekilerek, bilinçle bağıntılı yönünün olduğu gösterilmeye çalışıla- cak ve bu yolla, ‘şimdi olma’nın bilinç ile bağıntısı içinde açıklanabileceği ileri sürülecektir.This study firstly deals with fundamental problems of time such as reality of time, what time is and how it appears to us in experience in the context of McTaggart and Husserl’s views of time. These two philosophers have investigated the concept of time in di?erent ways. McTaggart explained the concept of time based on his distinction between realty and existence. According to McTaggart, when time is applied to reality, it causes contradiction, and therefore, for him, time is unreal. However, Husserl deals with the concept of time in relation to consciousness. According to Husserl, all experience entails a temporal horizon and temporality of consciousness makes time experience possible.These two approaches allow the development of important debates in contemporary philosophy of time. Problems of objectivity of the present and time experience are some of these debates and this controversy arises between two opposing views which is called presentism and eternalism. Therefore, another aspect of this study is the discussion between presentism and eternalism. While presentism claims that only what is present is real, on the contrary eternalism argues that all that exists equally exists in all stages of time. Thus, in this study, based on McTaggart and Husserl’s views on time, we want to show that both eternalism and presentism could not give a time without contradiction. Beside this, in this study, it is suggested that the problem of time is not only a problem of temporal judgement, but it is also related to consciousness, and in this way it will be claimed that ‘being present’ can be explained in relation to consciousness.