Jeremy Bentham’ın Faydacı Ahlakının Temelleri ve Ahlak Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

Eğitim felsefesi, bir toplumun hayatı anlamlandırma, algılama ve değerlendirme anlayışına ne kadar uygunsa, eğitim uygulamaları da o kadar tutarlı ve etkili olacaktır. Bu bağlamda ahlak eğitiminin de esas alınan felsefenin de toplumun anlayışına uygun olması eğitimin verimini olumlu yönde etkileyecektir. Çalışmada faydacı ahlak teorisinin kurucusu Jeremy Bentham’ın ahlak temellendirmesi irdelenmiş farklı kültürlerde ve düşünsel paradigmalarda ahlak eğitiminde uygulanabilirliği konu edilmiştir. Makalenin temel sorusu, Bentham’ın bireysel haz üzerinden gerçekleştirdiği faydacılığın, toplumsal iyilik söz konusu olduğunda temel kurgusunun değişip değişmediği ve bu ikilem arasında ahlak eğitimine ne şekilde uygulanabileceği üzerine şekillenmiştir. Nitel yönteme dayandırılmış bu araştırma durum araştırması deseninde tasarlanmış, yorumlayıcı bir yaklaşımla ele alınmıştır. Çalışma Bentham’ın siyasi, hukuki ve ekonomik görüşlerinden ziyade faydacı ahlak teorisiyle sınırlandırılmıştır. Araştırmada Bentham’ın ahlak teorisinin temellendirme, uygulama, hesaplama ve genelleme hususunda belli sorunlar içerdiği görülmüş ve din eğitimi uygulamalarında farklı bir öneri sunamadığına dikkat çekilmiştir.