Adalet Ağaoğlu’nun Öykülerindeki Karakterlerin ‘Mutlakçı Dil’ Üzerinden Değerlendirilmesi

Abstract

Adalet Ağaoğlu’nun öyküleri, dolayımı yüksek düzeyde sağlanmış kurgusal temele dayanırlar. Öykülerinde yer alan karakterlerin hemen hepsinin birbirine benzeyen ve benzemeyen biricik yanları titiz ayrımlarla gösterilmiştir. Bu karakterler içinde açık biçimde öne çıkarılanların olduğu söylenebilir. Bunların ortak vasfı ise kesin bilgi ve inanca yaslanmış tavırları sergiler görünmeleridir. En azından insan ilişkilerinde kendilerinin muhtemel bir yanlışlık ve muhataplarının ise muhtemel bir haklılık içinde bulunma durumlarını gözden ırak tuttukları görülür. Büyük ölçüde mutlakçı bir düşünüş biçimine sahip olan karakterlerce, muhatabın muhtemel haklılığı ne bilinç ne de eylem düzeyinde göz önüne alınır. Ağaoğlu’nun birçok öyküsünde, bu gibi tavırları sergileyen karakterler üzerinde bilhassa durulur. “Tenkide arz edilmiş bir teklif” olarak birçok öyküde yer verilen bu tip kişileri “mutlakçı karakter”ler olarak adlandırabiliriz. İster düşünsel bağlamda isterse günlük ilişkiler bağlamında olsun, mutklakçı duyuş ve düşünüş biçiminin, insan yeteneklerinin gün yüzüne çıkmasına, insanın kendini özgür hissetmesine engel teşkil ettiği söylenebilir. Çalışmada, Ağaoğlu’nun öykülerinde mutlakçı duruş sergileyen karakterlerin ortak özellikleri üzerinde durulacak, insanî duyarlılığı örseleyen bu karakterlerin düşünsel anatomileri açık edilmeye çalışılacaktır.