Anne Baba Tutumları ve Karar Verme Stilleri İlişkisinde Öğrenilmiş Güçlülüğün Aracı Rolü: Bir Karma Yöntem Araştırması

Abstract

Bu araştırmada, üniversite öğrencilerinin algıladıkları anne baba tutumları, karar verme stilleri ve öğrenilmiş güçlülük düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Karma yöntem araştırma modellerinden açımlayıcı sıralı desene göre gerçekleştirilen bu çalışmanın nicel verileri, Anne Baba Tutum Ölçeği, Melbourne Karar Verme Stilleri Ölçeği ve Rosenbaum Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın nitel verileri ise araştırmacı tarafından hazırlanan Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu ile elde edilmiştir. Çalışmanın nicel verileri seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden uygun örnekleme yolu ile 534 üniversite öğrencisinden, nitel verileri de bu öğrenciler arasından amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile seçilen 12 öğrenciden toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde, betimsel analiz, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, korelasyon analizi, güvenirlik analizi ve SPSS tabanlı PROCESS makro analizi kullanılmış, nitel verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Elde edilen nicel bulgulara göre değişkenler arasında kısmen anlamlı ilişkiler olduğu ve anne baba tutumlarının hem doğrudan hem de öğrenilmiş güçlülük aracılığı ile karar verme özsaygısı ile karar verme stillerini yordadığı belirlenmiştir. Araştırmanın nitel bulguları, öğrencilerin karar verirken gerçekçi, mantıklı, anlık, kararsız ve bağımlı gibi yollar izledikleri ve bu yolların şekillenmesinde ise çocukluk deneyimleri, kişilik özellikleri, diğer insanların düşünceleri ve başkalarının deneyimlerinin etkili olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca katılımcıların karar vermede izledikleri yolların; plansızlık, pişmanlık ve tatminsizlik gibi yaşamlarını etkileyen hatalı bazı sonuçlar ortaya koyduğu belirlenmiştir. Araştırma neticesinde nitel bulguların, nicel bulgular ile paralellik gösterdiği ve nicel bulguları anlamlı hale getirdiği sonucuna ulaşılmıştır.