Guhertin û Tehrîfat di Kilamên Dengbêjan de: Mînaka "Ez Gul im Gula di Zinêr de

Abstract

Dengbêj, berdevkên çanda devkî ya Kurdan in. Gelek dengbêj ji çanda xwendin û nivîsandinê bêpar in. Ev jî rê li ber jibîrkirin, guhertin û texrîfata li ser kilaman vedike. Mebesta vê xebatê ew e ku texrîfat û guhertina li ser kilaman di mînaka "Ez gul im, gula di zinêr da" de li ber çavan raxin. Heman kilam ji Reso, Şakiro û Huseyno hatiye guhdarkirin û deşîfrekirin. Şîroveya her sê dengbêjan ji aliyê naverok û teşeyê ve hatiye berawirdkirin. Wekî encam, mirov dikare bibêje ku di çanda dengbêjiyê de guhertin û texrîfata li ser kilaman di demeke kurt de pêk tê. Sedema herî mezin jî nexwendin û nenivîsandina dengbêjan e. Gava ku kilam tevî peyv û notayan neyên tomarkirin dê kilam ji eslê xwe dûr bikevin û ew çand dê bikeve bin xetereya wendabûnê.

Dengbejler, Kürt sözlü kültürünün sözcüleridir. Dengbejlerin çoğu okuma ve yazma bilmemektedir. Bu da şarkılar üzerinde tahrifata ve değişmelere yol açmaktadır. Bu çalışmanın amacı, şarkılar üzerindeki tahrifat ve değiştirmeleri "Ez gul im, gula di zinêr da" örneği üzerinden ortaya koymaktır. Aynı şarkı Reso, Şakiro ve Huseyno’dan dinlenmiş ve deşifre edilmiştir. Her üç yorum, biçim ve içerik bakımından karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, Dengbej şarkılarında tahrifat ve değişim çok kısa bir sürede gerçekleşmektedir. Bunun en önemli sebebi Dengbejlerin büyük çoğunluğunun okuryazar olmamasıdır. Şarkıların nota ve sözleri ile beraber kayıt altına alınmaması durumunda ya tamamen unutulacak ya da orijinalliklerini kaybedeceklerdir.