Türkçede Sözcük ve Dil Bilgisi İlişkisi: Dil Bilgisel Eşdizim Kalıpları

Abstract

Sözcük ve dil bilgisi arasında sıkı bir ilişki vardır. Dil bilgisinin tümünü ya da bir kısmını sözcükler belirler. Dil bilgisi sözcüklerin diğer sözlüksel unsurla sıklıkla kullanıldıkları sentagmatik çevrede oluşur. Ne kadar sözcük varsa o kadar da dil bilgisinin olduğu söylenebilir. Dil bilgisinin tümüyle belirlenmesi sözcüğün tüm dil bilgisel davranışlarının belirlenmesiyle ancak mümkündür. Buna karşın sözcüklerin kullanıldıkları belirgin dil bilgisi örüntüleri ve yaygın dil bilgisi kalıpları vardır ve bunlar derlem aracılığıyla kolaylıkla belirlenebilir. Dil bilgisel kalıplar sözcüğün belirli dil bilgisel kategorilerle ve dil bilgisel unsurlarla sıklıkla aynı dizimde birlikte kullanılmasıyla oluşur. Bu çalışmada, sözlüksel unsurların, özellikle fiillerin hangi belirli ve yaygın dil bilgisel eşdizim kalıpları meydana getirdiği, aynı dizimde sıklıkla ve öncelikle birlikte kullanıldığı dil bilgisel kategori ve biçimbirimlerin neler olduğu ve hangi anlamsal ve işlevsel ayrımları ortaya çıkardığı belirlenmiştir.

There is a close relationship between vocabulary and grammar. Words determine all or part of the grammar. Grammar occurs in a syntagmatic environment where words are often used with other lexical elements. It can be said that the more words there are, the more grammar. The complete determination of grammar is only possible by determining all grammatical behaviors of the word. On the other hand, there are clear grammatical patterns and common grammar patterns in which words are used, and these can be easily identified through corpus. Grammatical patterns are formed when the word is used together with certain grammatical categories and grammatical elements, often in the same syntagm. In this study, it was determined which specific and common grammatical collocation patterns formed by lexical elements, especially verbs, what grammatical categories and morphologies are frequently and primarily used together in the same syntagm, and which semantic and functional distinctions they reveal.