Fahruddîn-i İrâkî'nin Hayatı ve Eserleri

Abstract

Bu çalışmada hicri 7. yüzyılın ünlü mutasavvıf şairlerinden olan Fa?ruddîn-i ‘İrâ?î’nin hayatı, yazdığı eserler, eserlerinin tespit edilmiş yazma nüshaları ve tenkitli neşirleri incelenmiştir. ‘İrâ?î ile ilgili tenkitli neşir çalışmaları genellikle İran’da yapıldığından İran’da yayımlanmış olan neşirler tespit edilmiş bu neşirlerde kullanılan yazma nüshalar hakkında bilgi verilmiştir. Şairlerin yaşamlarını konu alan tezkirelerden ‘İrâ?î’nin hayatıyla ilgili malumatlar elde edebilmek için ilgili kaynaklar araştırılmış ve şairin kendi eserleri de onun yaşamına ışık tutacak noktaların tespit edilebilmesi amacıyla tetkik edilmiştir. Ulaşılan malumatlara göre şairin yaşamıyla ilgili en geniş bilginin bulunduğu Dîvân mukaddimesi, diğer tezkirelere ve yeni araştırmaların neredeyse tümüne kaynaklık etmiştir. İran’da, ‘İrâ?î’nin hem bütün eserlerini içerisinde barındıran külliyatın tenkitli neşirleri hem de sadece Dîvânı’nın tenkitli neşirleri azımsanmayacak sayıda yapılmıştır. Fakat I??ılâ?â?-ı Sûfîye, Lema‘ât ve ‘Uşşâ?nâme Türkçeye tercüme edilmesine rağmen Dîvânı henüz yeterli ilgiyi görememiş, Türkçeye de tercüme edilmemiştir. Türkiye kütüphanelerinde ‘İrâ?î’nin eserlerinin birçok yazmasının bulunması da dikkat çekmiştir.In this study, the life, the works such as the manuscripts and criticized texts of Fa?ruddîn-i ‘İrâ?î, one of the famous Sufi poets of the 7th century Hijri,were examined. Since the critical works of the Irâ?î are generally written in Iran, the publications published in Iran were detected and information was given about the manuscript copies used in these publications. Relevant sources were searched in order to obtain information about the life of ‘İrâ?î from the biographies on the lives of the poets, and the poet's own works were examined in order to detect the points that will shed light on his life. According to the information obtained, the Dîvân’s foeword, which contains the widest information about the life of the poet, has been the source of almost all of the other biographies and new researches. In Iran, both the critical parts of the corpus containing all the works of ‘İrâkî and only the critical parts of his Divan were made in a considerable number. However, although I??ılâ?â?-ı Sûfîye, Lema‘ât and ‘Uşşâ?nâme were translated into Turkish, his Dîvân has not received enough attention yet and has not been translated into Turkish. In the libraries of Turkey, there are hand written manuscripts of İrâkî's works which have attracted attention.