Cihan Harbi’nde Osmanlı Hilafeti ve Fas: Ahmed el-Heybe’nin Sultan Mehmed Reşad’a Mektubu

Abstract

Fas’ta sömürgecilik karşıtı mücadele konusunda en dikkat çeken isimlerden bir tanesi Ahmed el-Heybe bin Şeyh Maülayneyn’dir. 30 Mart 1912’de Fransa’nın Fas’ta himaye rejimi tesis etmesinin hemen ardından Tiznit’te sultanlığını ilan ederek direnişe başlamış ve 1919’da vefat edene dek mücadelesini sürdürmüştür. I. Dünya Savaşı esnasında Osmanlı Devleti, “Cihad-ı Ekber” ilan ederek savaşa dini bir boyut kazandırmıştır. Her ne kadar bu cihat ilanı İslam Dünyası’nın her bir köşesinde tam olarak beklenen etkiyi yapmadıysa da Fas’ta birtakım tesirleri olmuştur. Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesiyle birlikte Fas’taki direniş hareketleri ile temasa geçilmiş ve bu hareketlere teknik destek sağlanmaya çalışmıştır. Ahmet el-Heybe de bu bağlamda Sultan Mehmed Reşad’a mektup göndererek Osmanlı Devleti’nden yardım talep etmiştir. Bu talep neticesinde Almanya ve Osmanlı Devleti ortak bir harekât ile Ahmet el-Heybe’ye subay ve mühimmat gönderme teşebbüsünde bulunmuştur. Bu makalede, Ahmet el-Heybe’nin direniş hareketinde Osmanlı Devleti’nin rolü merkeze alınacaktır. Ahmet el-Heybe’nin Sultan Mehmet Reşat’a gönderdiği ve Madrid’deki Osmanlı-Alman ittifakı temsilcilerinden aldığı mektuplar ve akabinde bölgeye gönderilen Osmanlı subayları üzerinden birincil kaynaklar kullanılarak bir değerlendirme yapılacaktır.