Seyîdxan Kurij, xebatê ey û şexsê edebî yê ey

Abstract

Bu tezin amacı Zaza yazarlarından biri üzerinden Zazaca dilini incelemektir. Zazaca dilinin gelişim, yazım sürecini yazar hayatı üzerinden inceleyeceğiz. Değerli yazarlardan Seyidxan Kurij bu yazı sürecinin her alanında çalışmıştır. Bu nedenle çalışma Seyidxan Kurij'in hayatı üzerine yapılmıştır. Seyidxan Kurij Zazaca üzerine bir çok çalışma yapmıştır. Bu çalışmalarından biri hikayeciliğidir. Seyîdxan Kurij'in hikayeciliği üzerinden Zazaca Edebiyat anlayışını inceleyeceğiz. Onun hayatı üzerinden Zazaca edebiyatının gelişimine bakacağız. Yazarımız Zazaca Dilini nasıl kullanmıştır onu da göreceğiz. Bir yandan da Zaza kültürüne bakacağız. Bingöl ve çevresinde meydana gelen bu olaylar bize kültür hakkında bilgi verecektir. Yazarımız Bingöl ve çevresindeki kültürel derlemeler de toplamıştır. Bunlardan biri masallar biri fiqralar biri de de türkülerdir. Bu derlemeler üzerine de unsur incelemesi yapacağız. Zazaca'nın 1996'ya kadar olan çalışmalarında ortak bir yazım grameri bulunmamaktadır. Bu da Zazaca'nın yazımında çok başlılığa neden olmaktaydı. Ortak bir yazı diline olan bu ihtiyaçtan dolayı standartlaşma çalışmaları başlamıştır. Bu çalışmalar Avrupa'da başlamış daha sonra Türkiye'de devam etmiştir. Dilin, yazıya geçmesiyle beraber ihtiyaç duyulan standartlaşma çalışmaları halen devam etmektedir. Seyidxan Kurij'in Bingöl ve yöresinde yaptığı çalışmalar standartlaşma çalışmalarına büyük katkı sağlamıştır. Tez de bu çalışmalar da yakından incelenmiştir. Bu sürece baktığımızda çalışmaların Vate Çalışma Gurubuyla birlikte 1996 yılında başladığını görürüz. Vate Çalışma Grubu'nun kurucularından biri olan Seyidxan KURIJ, bu tarihten önce de birçok çalışma yapmıştır. Bu çalışmalar üzerinden Zazacaya bakacağız.

The purpose of this thesis is to analyze the Zazaki language through one of its prominent writers. We will explore the development and writing process of the Zazaki language through the life of a writer. Seyîdxan Kurij, one of the esteemed authors, has worked in every aspect of this writing process. For this reason, the study focuses on the life of Seyîdxan Kurij. He has contributed significantly to Zazaki through various works, including his storytelling. We will examine the understanding of Zazaki literature through Kurij's storytelling and look at the development of Zazaki literature through his life. The study also explores how the author used the Zazaki language. Additionally, we will take a look at Zaza culture. The events that took place in and around Bingöl will provide us with insights into the culture. Kurij also collected cultural folklore from Bingöl and its surroundings, including tales, anecdotes, and folk songs. These collections will also be analyzed in terms of their elements. Up until 1996, there was no unified grammar for the Zazaki language, leading to inconsistencies in its written form. Due to the need for a common written language, standardization efforts began. These efforts started in Europe and later continued in Turkey. The need for standardization, which emerged with the transition of the language into writing, is still ongoing. Seyîdxan Kurij's work in Bingöl and the surrounding areas has made a significant contribution to these standardization efforts. This thesis closely examines these contributions. Looking at the process, it is observed that the efforts began in 1996 with the Vate Working Group. Seyîdxan Kurij, one of the founders of this group, had already done substantial work before this date. Through these works, we will analyze the Zazaki language.