Divan Şiirinde Kıtlıkla İlgili Manzumeler

Abstract

İnsanoğlu tarihin başlangıcından bu yana sürekli olarak do- ğal afetlerle bir mücadele içerisinde olmuştur. Doğal afetler, ilkçağlardan günümüze kadar, insanlık için üstesinden gelin- mesi gereken bir problem, karşı konulması gereken bir sorun olarak güncelliğini koruyarak varlığını sürdürmüştür. Bu do- ğal afetlerden biri de kıtlıklardır. Dünyanın çeşitli yerlerinde, farklı dönemlerde sayısız kıtlık hadisesi yaşanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu da kıtlık olaylarından nasibini alan devletler- dendir. Osmanlı, kuruluşundan yıkılışına kadar hemen hemen her devirde çeşitli kıtlık sorunlarıyla uğraşmak zorunda kalmış- tır. Osmanlının sosyal ve gündelik hayatından, toplumun ya- şantısından izler taşıyan Divan şiiri metinlerinde de, söz konusu kıtlık olaylarını ve olumsuz sonuçlarını görmek müm- kündür. Divan şairleri, toplumun büyük bir bölümünü derinden etkileyen ve çoğu zaman büyük olumsuzlukların ya- şanmasına sebebiyet veren kıtlık hadiselerine sessiz kalmamış ve bu olayları şiirlerinde işlemişlerdir. 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar, farklı Divan şairleri tarafından yazılmış ve kahtiyye edebî türü kapsamında değerlendirilebilecek birçok şiir metni bulunmaktadır. Bu çalışmada, Divan şiiri ile sosyal hayat arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla, Osmanlıda yaşan- mış kıtlık hadiseleri ile ilgili özetleyici bilgiler verilmiş ve söz konusu kıtlıkların Divan şiirindeki yansıması olan şiir örnekleri üzerinde durulmuştur.

Since the beginning of history, mankind has been in constant struggle against natural disasters. From the early ages to today, natural disasters have always existed as a problem to be overcome for the human being. One of these natural disasters is famine. There have been countless fa- mines in different parts of the world. The Ottoman Empire was one of the states that had their share of famines. The Ottoman had to deal with various problems of scarcity of food in almost every period from its foundation to its col- lapse. It is possible to see the famines and their negative con- sequences in the texts of the Ottoman poetry bearing traces of the daily life of the Ottomans. The Divan poets did not remain silent on famines, which deeply affected a large part of the society and caused them to experience great negati- vity, and mentioned this issue in their poems. From the 15th century to the beginning of the 20th century, there were many poetry texts written by the Divan poets, which can be considered within the kahtiyye literary genre. In this study, in order to reveal the relationship between the Divan poetry and social life, information about the famines in the Ottoman Empire was given in summary and stands as the reflection of those famines and some samples of these poems were analyzed.