İbnü'l-Lebbâd El-Kayrevânî'nin 'Kitâbü'r-Red ʿAle'ş-Şâfiʿî' isimli eseri çerçevesinde İmâm Şâfiî eleştirisi

Abstract

İmâm Şâfiî'nin görüşlerini eleştirmek için yazılıp günümüze kadar bir bütün halinde gelen tek kitap, İbnü'l-Lebbâd el-Kayrevânî'nin Kitâbü'r-Red ʿale'ş-Şâfiʻî isimli eseridir. Bu eseri incelemeyi amaçlayan çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde reddiye kavramının ne olduğu ile ilgili bilgi verilmiştir. Ayrıca reddiye yazarlarının bu türden eser vermelerinin sebepleri incelenmiştir. İmam Şâfiî'nin ilmi kişiliği hakkında bilgi verilip İmam Mâlik'e yazdığı reddiyenin hangi aşamaları geçerek oluştuğuna değinilmiştir. Ayrıca İmam Şâfiî'nin İmam Mâlik'e reddiye yazması üzerine Mâlikî âlimlerden Şâfiî'ye reddiye yazan kişilerin hayatları, eserleri ve ilmi kişilikleri incelenmiştir. İkinci bölümde ise İbnü'l-Lebbâd el-Kayrevânî'nin Kitâbü'r-Red ʿale'ş-Şâfiʻî isimli eserinin içeriği incelenmiştir. Eserde İmâm Şâfiî'nin konu ile ilgili delilleri zikredilmediği için Şâfiî'nin konu ile ilgili delilleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Konunun ana hatları verilmiş İmâm Mâlik'in konu hakkında görüş ve delilleri incelenmiş daha sonra İmâm Şâfiî'nin konu hakkındaki görüş ve delilleri orta konulmuştur. Her konunun sonunda kısa bir değerlendirme yapılmıştır.The only surviving work written as a critique of Imâm al-Shâfiʿî's views in its entirety is Kitâb al-Radd ʿalâ al-Shâfiʿî by Ibn al-Labbâd al-Qayrawânî. This study, which aims to examine that work, is structured in two main parts. The first part explores the concept of raddiyya (refutation) and provides an overview of the motivations behind scholars writing such works. It also includes a discussion of Imâm al-Shâfiʿî's scholarly profile and outlines the stages through which his refutation of Imâm Mâlik developed. Moreover, it analyzes the responses of Mâlikî scholars who, in defense of Mâlik, authored refutations against al-Shâfiʿî—focusing on their biographies, scholarly contributions, and intellectual approaches. The second part provides a detailed examination of the content of Kitâb al-Radd ʿalâ al-Shâfiʿî. Since al-Shâfiʿî's evidences regarding the discussed issues are not explicitly cited in the work, efforts have been made to reconstruct and identify these proofs. The key themes of the debate are outlined, beginning with an analysis of Imâm Mâlik's views and evidences, followed by an exploration of al-Shâfiʿî's corresponding positions. Each section concludes with a brief critical evaluation. Key words: Fiqh, Mâlikî School, Shâfiʿî School, Refutation.