Erken Cumhuriyet Döneminde Taşranın Denetimi: Ahval-i Umumiye Raporlarından Örnekler (1928-1930)

Abstract

Bu çalışmada, 1928-1930 yılları arasında İdare Dergisi’nde yayımlanan Ahval-i Umumiye raporları ele alınmaktadır. Bu raporlar vilayetlerin sağlık, eğitim, asayiş, imar ve sosyal durumları ile ilgili kapsamlı bilgiler ve gözlemler içermektedir. İnceledikleri bölgelerle ilgili önemli tarihsel veriler barındıran bu raporlar aynı zamanda devletin bürokratik işleyişini göstermesi açısından da son derece önemlidir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında reformlarının tüm ülkede yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla merkezin taşraya nüfuz etmesini kolaylaştıracak toplumsal ve kurumsal düzeyde bir siyasi rejim inşası öne çıkmıştır. Bu dönemde yönetici elit, devletin bürokratik ve siyasi alanda karşılaştığı sorunların çözümünde çeşitli teftiş ve raporlama sistemlerinden faydalanmıştır. Bu çalışmada, 1928 ve 1930 tarihleri arasında İdare Dergisi’nde yayımlanan Sivas, Gaziantep, Isparta, Zonguldak, İzmir ve Adana Ahvali Umumiye raporları incelenecek ve devletin merkezileşme çabaları bağlamında tartışılacaktır. Öncelikle bu raporların içerik ve işleyişleri hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca, 1920'ler ve 1930'lardaki siyasi konsolidasyon ve devlet kurma çabalarıyla bağlantılı olarak, bürokratik elitin teftiş, bilgi toplama ve raporlama sistemleri neden tercih ettiği tartışılacaktır