GSYH ve Mülteciler Arasında Bir Nedensellik Analizi: Türkiye ve Ürdün Karşılaştırması Örneği

Abstract

Bu çalışmada Türkiye ve Ürdün’ün 1965-2020 yılları arasındaki nominal GSYH ve mülteci sayılarından yararlanılarak, ülkelerdeki gayri safi yurtiçi hasıla ile mülteci sayıları arasında nedensellik ilişkisinin olup-olmadığı araştırılmıştır. Ülkeler kendi içlerinde analize tabi tutulmuş ve bu ilişkiyi belirleyebilmek için sırasıyla; birim kök testleri (ADF, PP, KPSS) uygulanmıştır. Durağanlıkları test edilen serilerin Johansen Eş bütünleşme Analizi ile uzun dönem ilişkileri tespit edilmiş ve son aşamada da Granger Nedensellik Testi ile gayri safi yurtiçi hasıla ve mülteci sayıları arasındaki nedensellikler belirlenmiştir. Beklenen sonuç mültecilerin, üretimi simgeleyen gayri safi yurtiçi hasılanın yüksek olduğu ülkelere yönelmesi, bir başka ifade ile gayri safi yurtiçi hasıladan mültecilere doğru bir nedensellik ilişkisinin çıkmasıydı. Ancak çalışma çıktısında elde edilen sonuç beklenenden farklı çıkmıştır. Türkiye ve Ürdün’de çıkan nedensellik ilişkilerinin ters yönlü olduğu tespit edilmiştir. Türkiye’de mülteci sayılarından gayri safi yurtiçi hasılaya doğru bir nedensellik çıkmışken, Ürdün’de gayri safi yurtiçi hasıladan mülteci sayılarına doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bu iki ülkenin analizinden de gayri safi yurtiçi hasıla ve mülteci sayıları arasında tek yönlü nedensellik olduğu sonucu çıkmıştır.