Yer adları üzerine bir inceleme: Ankara mahalle adları örneği

Abstract

Adbilimin üzerinde en fazla durulan kollarından biri olan yer adları bilimi (toponimi), XXI. yüzyılla beraber farklı disiplinlerde çalışan araştırmacıların ilgi odağı haline gelmiştir. Bu durum yer adlarının düşünülenin aksine sadece söz varlığından ibaret olmadığını, dil dışında kültürel, tarihsel ve coğrafi konularda da eşsiz malzeme sunmasından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada adbilimin en çok araştırılan ve çalışılan dalı olan yer adbilimini, köken ve gramer olarak incelemenin yanında, bölgede yaşayan insanlardan alınan bilgiler doğrultusunda yer adının veriliş gayesinde leksik-semantik açıdan bir inceleme yapılacaktır. Ankara ili yer adları üzerine daha önce hiçbir çalışmanın yapılmamış olması, Kurtuluş Savaşı'nın etki ve sonuçları, Cumhuriyet'in ilanından sonra geniş tarım arazilerinin işlenmesi amacıyla yoğun bir şekilde göç alması, Ankara ili içerisinde yeni yer adlarının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu yer adlarının veriliş nedenleri incelenerek sınıflandırılması adbilim açısından zaruri bir ihtiyaç haline gelmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde ad bilim, yer adları bilimi, dünyada yapılmış olan yer adı çalışmalarına kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde Ankara ili ve ilçelerininin tarihi, coğrafi yapısı, nüfusu gibi hususlarda bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde Ankara merkez ve ilçelerinde bulunan toplamda 1358 adet mahalle adı yapı ve köken açısından incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise yapı ve köken açısından incelenen bütün mahalle adlarını leksik semantik açıdan sınıflandırılmıştır.

The science of place names aka toponymy, one of the most emphasized branches of onomastics, has become the focus of interest of researchers studying in different disciplines with the 21st century. This is, contrary to popular belief, due to the fact that place names are not just a vocabulary, but also provide unique materials on cultural, historical and geographical issues, besides language. This study is about toponymy, one of the most researched and studied branches of onomastics.In this study, in which a total of 1358 neighborhood names from Ankara and its districts were subjected to a classification in terms of grammar and lexic-semantics;Ankara province has been selected due to the reasons such as the fact that no study had been done on the toponymy of the province before, that it was the center of the War of Independence, that it received intense immigration due to the cultivation of large agricultural lands after the declaration of the Republic, and that many new place names emerged due to these migrations. In the first section of the study, onomastics, toponymy, and toponymy studies conducted in the world are briefly mentioned.In the second section, information is given on issues such as the history, topography and population of Ankara province and its districts.In the third section, a total of 1358 neighborhood names in the center and districts of Ankara were examined in terms of structure and origin.In the fourth section, all neighborhood names examined in terms of structure and origin were classified in terms of lexical semantics.