BAHAİLERİN FİLİSTİN’E YERLEŞME SÜRECİ VE SİYONİSTLERE TOPRAK SATTIKLARINA DAİR İDDİALAR (1868-1922)

Abstract

1844 yılında İran’da Kaçar Hanedanlığı döneminde Mirza Ali Muhammed Şirazî (Bâb) liderliğinde dini bir hareket olarak doğan Bâbîlik, İsnâaşeriyye el-İmamiyye” olarak bilinen On İki İmam fırkası dairesinde olan Şeyhîlik tarikatına bağlıydı. Kısa süre içerisinde kendisine has bir usul ve anlayış edinerek müstakil bir din iddiasıyla propaganda yapmaya başlamıştır. Kaçar Hükümeti, Mirza Ali Muhammed’i peygamberlik iddiası ile İran’da siyasal ve toplumsal düzeni tehdit etmesi üzerine 1850 yılında idam etmiş ve Bâbîliği tamamen ortadan kaldırmak için de sert tedbirler almıştır. Bâbîler, bundan kurtulmak amacıyla İran’dan kaçarak Şiîlerin yoğun olarak yaşadığı Osmanlı hâkimiyetindeki Necef, Kerbelâ ve Bağdat gibi yerlere sığınmışlardır. Mirza Hüseyin Ali, Mirza Yahya Nuri gibi hareketin ileri gelenleri de idamdan kurtulmak amacıyla 1853’te Rusya’nın Tahran Büyükelçisi’nin himayesinde Bağdat’a giderek Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır. Mirza Hüseyin Ali, Bağdat’ta dağılmakta olan Bâbîleri yeniden toparlamış, bir süre sonra da yeni bir peygamber olduğunu iddia ederek Bahailiği vaaz etmeye başlamıştır. Babıâli, söz konusu faaliyetlerin Osmanlı-İran ilişkilerini etkileyecek boyuta ulaşması üzerine hareketin ileri gelenlerini 1863 yılında İstanbul’a daha sonra da Edirne’ye, 1868 yılında da Akka’ya sürgün etmiştir. Mirza Hüseyin Ali liderliğindeki Bahâîler, kısa sayılabilecek bir sürede Filistin’de örgütlenip Avrupa ve Amerika’ya yayılarak uluslararası bir güç haline gelmiştir. Bu çalışmada Bahâîlerin dini merkez olarak kabul ettikleri Filistin’deki 1868-1922 yılları arasındaki faaliyetleri (propaganda faaliyetleri, ikametgâhları, örgütlenme çalışmaları, Yahudilerle ve misyonerlerle ilişkileri) Osmanlı Devlet Arşivleri başta olmak üzere dönem kaynakları ışığında ele alınmıştır.