Bilgisayar ekranının neden olduğu elektromanyetik radyasyonun insan kanının bazı hematolojik ve biyokimyasal parametreleri üzerindeki etkisi

Abstract

Günümüz modern dünyasında günlük hayatımızın her alanına giren elektrikli cihazlar insan yaşantısına birçok kolaylık sağlarken birtakım olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Bu olumsuz etkilerin en önemlilerinden birisi etkisini uzun zaman sonunda gösterebilen elektromanyetik alan (EMA) kaynaklı radyasyondur. Radyasyon, en temel tanımı ile bir kaynaktan dalga ya da parçacık halinde yayılan enerjidir. Karşılaştığı atomun yapısında değişikliğe sebep olamayacak kadar düşük enerjiye sahip radyasyon çeşidine ise noniyonizan ya da iyonize olmayan radyasyon adı verilir ve bu tip radyasyon elektromanyetik dalga formundadır. Elektromanyetik radyasyon doğrudan ya da dolaylı olarak insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu etki moleküler, hücresel, doku veya sistem düzeyinde olabilmektedir. Son 30 yıldır yapılan çalışmaların çoğunda elektromanyetik radyasyonun insan sağlığını olumsuz etkilediği sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda çalışmamızda, günlük hayatta ve iş hayatında uzun saatler boyunca bilgisayar ekranı karşısında çalışan kişilerin bilgisayar ekranı kaynaklı elektromanyetik radyasyona maruz kalmalarının kan parametrelerine ve melatonin hormonuna olası etkilerini tespit etmek amaçlanmıştır. Çalışmamız gönüllü 45 sağlıklı birey (yaş aralığı: 18-50) üzerinde yapılmıştır. Birinci (kontrol) grup bilgisayar kullanmayan sağlıklı 15 kişiden oluşmuştur. İkinci grup yarım gün 0-4 saat bilgisayar başında çalışan 15 kişiden, üçüncü grup tam gün 8 saat veya daha fazla bilgisayar başında çalışan kişilerden oluşturulmuştur. Yapılan gruplandırmanın ardından deneklerden kan örnekleri alınarak tahlillerin hematolojik ve biyokimyasal parametrelerine bakılmıştır. Çalışmamızın ilk kısmında araştırma gruplarında incelenen 11 kan parametresinde de (WBC, LYMPH, MONO, EOS, RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC, PLT) radyasyona maruz kalan ve kalmayan kişiler arasında istatiksel açıdan anlamlı bir fark bulunamamıştır. Çalışmamızın ikinci kısmında bilgisayar ekranı kaynaklı EMR'nin kandaki melatonin hormonu üzerindeki etkilerini inceledik. Kan parametrelerinin aksine araştırma gruplarının melatonin hormonu değerlerinin mukayesesinde istatiksel açıdan anlamlı fark elde edilmiştir. Kontrol grubu ile 0-4 saat bilgisayar başında çalışan grup arasında (p=0<0,05) ve kontrol grubu ile 8 saat ve daha fazla bilgisayar başında çalışan grup arasında (p=0<0,05) istatiksel açıdan anlamlı fark bulunmuştur. 0-4 saat çalışan ile 8 saat ve daha fazla çalışan grup arasında (p=0,295>0,05) istatiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmamıştır. Çalışmada elde ettiğimiz bulgular bir bütün olarak değerlendirildiğinde, EMR'nin kişilerde kan parametrelerini anlamlı düzeyde etkilemediği fakat melatonin hormonu sentezini önemli ölçüde düşürebileceği sonucuna varılmıştır.

In today's modern world, electrical devices that take place in all areas of our daily life have brought many negativities to human life, while providing many conveniences. One of the most important of these negative effects is electromagnetic field (EMF) induced radiation, which can show its effect after a long time. Radiation, with its most basic definition, is the energy emitted from a source in the form of waves or particles. The type of radiation that has too low energy to cause a change in the structure of the atom it encounters is called non-ionizing or non-ionizing radiation, and this type of radiation is in the form of electromagnetic waves. Electromagnetic radiation can directly or indirectly affect human health negatively. This effect can be at the molecular, cellular, tissue or system level. Most of the studies conducted in the last 30 years have concluded that electromagnetic radiation adversely affects human health. In this context, in our study, it is aimed to determine the possible effects of exposure to electromagnetic radiation from computer screens on blood parameters and melatonin hormone of people who work in front of a computer screen for long hours in daily and business life. Our study was conducted on 45 healthy volunteers (age range: 18-50). The first (control) group consisted of 15 healthy individuals who did not use computers. The second group consisted of 15 people who worked at the computer for 0-4 hours half day, and the third group consisted of people who worked at the computer for 8 hours or more full day. After the grouping, blood samples were taken from the subjects and the hematological and biochemical parameters of the analyzes were examined. In the first part of our study, no statistically significant difference was found between people who were exposed to radiation and those who were not exposed to radiation in 11 blood parameters (WBC, LYMPH, MONO, EOS, RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC, PLT) examined in the research groups. In the second part of our study, we examined the effects of computer screen-induced EMR on the melatonin hormone in the blood. Contrary to the blood parameters, a statistically significant difference was obtained in the comparison of the melatonin hormone values of the research groups. A statistically significant difference was found between the control group and the group working at the computer for 0-4 hours (p=0.05), and between the control group and the group working at the computer for 8 hours or more (p=0.05). There was no statistically significant difference between the groups working 0-4 hours and working 8 hours or more (p=0.295>0.05). When the results we obtained in the study were evaluated as a whole, it was concluded that EMR did not significantly affect blood parameters in individuals, but could significantly reduce the synthesis of melatonin hormone.