(H.1252/M.1836) YILI NÜFUS SAYIMINA GÖRE VAN KAZASINA BAĞLI MÜSLİM KÖYLERİN DEMOGRAFİK YAPISI

Abstract

19. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu için modernleşme ve merkezileşme çabaları açısından karakteristik özelliklere sahip bir dönem olmuştur. Bu dönemde uygulanmaya çalışılan yenilikler çerçevesinde yönetim tarzı ve buna bağlı olarak toplumsal yapı şekillendirilmeye çalışılmıştır. İmparatorluğun, sahip olduğu toplumsal yapıyı daha yakından tanıması ve bu vesile ile kontrolünü mümkün kılma çabasının en iyi örneklerinden biri nüfus sayımlarıdır. Oldukça heterojen bir toplumsal yapıya sahip olan imparatorluğun gerçek nüfusunun tespiti çeşitli gerekçelerden dolayı zor olsa da nüfus kayıtları vasıtasıyla yerleşim yerlerinin demografik yapısını aşağı yukarı belirlemek mümkündür. 1831 yılı resmi nüfus sayımı ile kurumsallaşan kayıt süreci XIX. yüzyıl boyunca çeşitli eyaletlerde/vilayetlerde uygulanmaya çalışılmıştır. Van eyaletinde nüfus sayımının yapılması 1836 yılını bulmuş ve Van merkez köyleri ve mahalleleri dışında çeşitli kaza ve nahiyelerinin de nüfus kaydı yapılmıştır. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde NFS.d kodu ve 2797 numarası ile kayıtlı olan ''Van Eyaleti, Van Sancağı, Van Kasabası (karyeler) Kazası, Müslim Defteri'' incelenmeye çalışılmıştır19th century was an important era for Ottoman Empire in terms of modernization and centralization process. In this period, administration style and social structure was tried to be shaped within the framework of innovations. One of the best examples of the Empire's attempts to learn its social structure more deeply and to control it is population censuses. Although detection of the exact population of Empire with very heterogenous social structure is very difficult because of various reasons, it is possible to state demographic status of settlements through population records. Institutionalized recording process through official population census in 1831 was tried to be applied in various states/cities through 19th century. It was 1836 when the first population census was applied in the state of Van, through which the population of different regions was recorded in addition to central villages and neighborhoods of Van. In this study ''Van Eyaleti, Van Sancağı, Van Kasabası (karyeler) Kazası, Müslim Defteri'' enrolled with NFS.d code and number of 2797 in Prime Ministry Ottoman Archives, was tries to be examined.