Güneydoğu Anadolu Orijinli Yerel Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal Karakterler Bakımından Değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne ait bazı yerel makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) genotiplerinin,bilinen modern ıslah edilmiş çeşitlerle kıyaslanarak bazı tarımsal özelliklerinin değerlendirilmesi amacıyla yürütülmüştür.Araştırmada, 21 adet yerel makarnalık genotipi ile 4 adet standart çeşit bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. Çalışma,2013-2014 ve 2014-2015 yılları yetiştirme sezonlarında, Mardin ili Kızıltepe ilçesinde yürütülmüştür. Kullanılan genotiplerbazı morfolojik ve fizyolojik parametreler bakımından değerlendirilmiştir. İki yıllık ortalama verilere göre; incelenenözellikler açısından yıllar ve genotipler arasındaki farklılıklar istatistiki olarak çok önemli bulunurken, karakterlerintümünde genotip x yıl interaksyonu önemsiz olarak tespit edilmiştir. Genotiplerin; tane verimi 201-347 kg da -1 , metre karedebaşak sayısı 190-349 adet m -2 , başakta tane sayısı 20.83-38.80 adet başak -1 , başak uzunluğu 6.3-10.1 cm arasındadeğişmiştir. Fizyolojik parametre olarak kabul edilen normalize edilmiş vejetasyon indeksi (NDVİ), klorofil miktarı (SPADdeğeri), yaprak alan indeks (YAİ) değeri, bitki örtüsü sıcaklığı (BÖS) değerleri bakımından çeşitler arasında istatistiki olarakçok önemli farklılıklar tespit edilmiş; korelasyon analiz sonuçlarına göre tane verimi ile metrekarede başak sayısı vebiyolojik verim arasında, SPAD değeri ile biyolojik verim arasında, YAİ değeri ile SPAD ve NDVİ değerleri arasındaistatistiki olarak önemli ve yüksek korelasyonlar tespit edilmiştir. Birim alanda başak sayısı, başakta tane sayısı ve biyolojikverim, tane verimini arttırmaya yönelik karakterler olarak belirlenirken, NDVİ, SPAD ve YAİ parametreleri ise biyolojikverime dolaylı olarak da tane verimine etki eden faktörler olarak tespit edilmiştir.

This study was conducted to determine some agricultural properties of some local durum wheat (Triticum durumDesf.) genotypes, belonging to Southeast Anatolia Region, compared to modern cultivated varieties. In the study, 21standard durum wheat genotypes and 4 standard varieties were used as plant material. The study was carried out in Kiziltepedistrict of Mardin province in 2013-2014 and 2014-2015 growing seasons. The genotypes used were evaluated for somemorphological and physiological parameters. According to two-year average data; the differences between genotypes andyears were found to be statistically significant, whereas genotype x year interaction was found to be insignificant in all of thecharacters. Grain yield ranged between 201-347 kg da -1 ; spike number was 190-349 spike m -2 ; grain number per spike was20.83-38.80 grain spike -1 ; and spike length was between 6.33-10.08 cm, respectively. There were statistically significantdifferences between the varieties in terms of normalized vegetation index (NDVI), chlorophyll content (SPAD value), leafarea index (YAI) value, vegetation temperature (BOS) values which are accepted as physiological parameters. According tothe results of correlation analysis, statistically significant and high correlations between grain yield (GY), number of spikesm -2 and biological yield (biomass), and between LAI value, SPAD value and NDVI values were found.