Medine vesikası: ötekine tahammül mü hoşgörü mü?

Abstract

Medine Vesikası İslam dünyasında birlikte yaşama kültürüne ve gayrimüslimlerle olan ilişkilere temel oluşturan önemli bir sözleşme hüviyetindedir. Medine Vesikası bir devlet çatısı altında yaşayan gayrimüslimlerin ve onların haklarının nasıl belirleneceği ve onlara karşı Müslümanların nasıl bir tavır takınmaları gerektiğini belirten ve bizzat Hz. Peygamber önderliğinde gerçekleştirilen önemli bir antlaşmadır. Günümüzde bile azınlıkların belirlenmesi ve onlara verilmesi gereken haklar noktasında ciddi problemler ve tartışmalar vardır. İslam’ın azınlıkları belirleme şekli ve onlara tanınacak haklar konusunda muhtelif fikirler olsa da Peygamber’in bizzat ortaya koyduğu bir sünnetin olması bu bağlamda tartışmaları az da olsa minimize edebilmektedir. Ancak tartışmaların merkezinde “öteki”lere tanınan hakkın bir geçiciliği ve kendinden ödün vermeyi ifade eden tahammül çerçevesinde mi yoksa karşı tarafa saygı içerisinde onu normal gören hoşgörü çerçevesinde mi değerlendirileceği yatmaktadır. İçinde yaşadığımız dünyada azınlıklar üzerinden yapılan tartışmaların ve onlara tanınacak hakların da bu çerçevede tartışıldığı söylenebilir. Bu türden tartışmalara İslam dininin geleneklerinde aranan alternatiflerin birisinin Medine Vesikası olduğu söylenebilir. Bu tartışmalara dini alanın seküler alana olan katkısı olarak bakılabilir. Bu çalışmada birlikte yaşama kültürü bağlamında Medine Vesikasının gayrimüslimlere tanıdığı haklarının tahammül mü yoksa hoşgörü çerçevesinde mi değerlendirilebileceği tartışılmıştır. Çalışmanın sonucunda İslam dünyasının birlikte yaşama tecrübesi Medine Vesikası üzerinden değerlendirilmiş ve günümüze dair bazı tartışmalara katkı sunulmaya çalışılmıştır

Madinah document is an important contract that forms the basis of the relations with the first and non-Muslims in the name of the culture of living together in the Islamic World. Madinah Document stated how to determine the rights of non-Muslims living under a state and their rights and how Muslims should take a stance against them. It is a draft accepted by the Prophet. Even today, there are serious problems and controversies about the rights that minorities should be determined and given. Although the way Islam determines minorities and the rights to be granted to them are various ideas, the fact that the prophet has a tradition can minimize the debate in this context. However, at the center of the discussion is the question of whether the right granted to the “others” will be evaluated within the framework of a temporary and self-sacrifice framework, or a tolerance that regards it as normal in respect of the other part. In this study, it is discussed whether the rights given to the non-Muslims in the context of coexistence can be evalueted within the framework of “tahammül” or tolerance. As a result of the study, the experience of the Islamic World living together has been evaluated through Madinah Document and it has been tried to contribute to some discussion about today