Kelam’ın Terimleştirdiği Bir Kur’an Kavramı Şefaat

Abstract

Şefaat kelimesi Kur’an’da on dokuz surede otuz bir defa geçmektedir. Lügatte “aracı olmak, yardımcı olmak, vesile olmak, tek olan bir şeyin çift olması” gibi anlamlara gelmektedir. Istılah olarak ta, “ahirette günahkâr mü’minlerin günahlarının bağışlanması, günahı olmayanların da derecelerinin yükseltilmesi için Hz. Peygamber’in Allah katında dua etmesi, yalvarması ve onlara yardımcı olmasıdır.” Kur’an’da şefaatin yer aldığı ayetler, bir kısmı şefaatin olmadığı bir kısmı ise Allah’ın dilemesiyle şefaatin olacağı şeklinde tasnif edilmektedir. İlgili ayetlere dayanarak bazı mezhep ya da âlimler ile yine tefsir ve kelam gibi farklı alanlarda çalışma yapan araştırmacılar farklı sonuçlara ulaşmaktadırlar. Konuyu, bütün ön kabulleri bir kenara bırakıp vahyin nüzul sürecini dikkate alarak mekki-medeni ayetler bağlamında siyak-sibak ilişkisi ve Kur’an’ın Kur’an ile tefsirini öncelemek suretiyle incelediğimiz zaman şefaatin sadece Allah’a ait olduğu sonucunun daha makul olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmada asıl maksat hicri I. yy.’da tartışılmaya başlanan kavramın hicri II. yy.’a ulaşıldığında artık kelami bir terim halini aldığının tespit edilmesidir.