Serbest Zaman Engelleri ile Serbest Zaman Kolaylaştırıcılarını Etkileyen Faktörlerin Çoklu Göstergeler Çoklu Nedenler (ÇGÇN) Modeliyle İncelenmesi

Abstract

Many research and analysis on leisure has examined why people do not participate in leisure activities or what factors facilitate their participation. In these studies, especially the information containing demographic characteristics of the people has been included with variance analysis while the relevant factors are evaluated in a comprehensive way. However, different analysis methods have been needed in the literature for a better understanding of the subject in depth. For this reason, the aim of study is to determine to what extent gender and marital status affected the factors that constrain participation in leisure activities and factors that facilitate participation. With the decision of Bartın University Social and Human Sciences Ethics Committee dated 08.01.2021 and numbered 2020-SBB-0343, the study was decided to be in compliance with ethical rules. Leisure Constraints Scale-SF (LCS-SF) and Leisure Facilitators Scale (LFS) are used as data collection tools in this study conducted with 332 participants. Multiple Indicators and Multiple Causes Model (MIMIC) have been used to test relationship between scales. As a result, gender and marital status have a direct negative effect on LCS-SF. These variables have a direct positive effect on LFS. This situation may be interpreted as socio-demographic characteristics have a significant effect on sedentary individuals'ability to participate in leisure activities or not.

İnsanların çeşitli aktivitelere katılamama nedenleri ve katılımlarını kolaylaştıran faktörleri belirlemek için serbest zaman literatüründe pek çok araştırma ve analiz yapılmıştır. Yürütülen bu araştırmalarda ilgili faktörlerin kapsamlı bir biçimde değerlendirilirken bilhassa kişilerin demografik özelliklerini içeren bilgilere varyans analizleriyle yer verildiği görülmektedir, ancak literatürde konunun derinlemesine daha iyi anlaşılabilmesi için farklı analiz yöntemlerine ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir. Dolayısıyla cinsiyet ve medeni durumun hem serbest zaman aktivitelerine katılımı engelleyen faktörler hem de katılımı kolaylaştıran faktörler üzerinde ne derece etkili olduğunu yapısal bir model ile belirlemek bu çalışmanın temel amacını oluşturmuştur. Bartın Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimleri Etik Kurulu Başkanlığı’nın 08.01.2021 tarih ve 2020-SBB-0343 sayılı kararıyla çalışmanın etik kurallara uygun olduğuna karar verilmiştir. Kolayda örneklem yöntemiyle seçilen 332 sedanter kişi üzerinde yürütülen araştırmada, Boş Zaman Engelleri Ölçeği Kısa Formu (BZEÖ-KF) ile Serbest Zaman Kolaylaştırıcıları Ölçeği (SZKÖ) veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Ölçekler arasındaki ilişkiyi incelemek için oluşturulan araştırma modeli Çoklu Göstergeler Çoklu Nedenler (ÇGÇN) modeliyle test edilmiştir. Çalışma sonucunda cinsiyet ve medeni durum serbest zaman engelleri üzerinde doğrudan negatif bir etkiye sahipken, serbest zaman kolaylaştırıcıları üzerinde doğrudan pozitif yönde etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Bu durum sedanter bireylerin serbest zaman aktivitelerine katılabilme ya da katılamama düzeyleri üzerinde cinsiyet ile medeni durum değişkeninin manidar bir etki yarattığı şeklinde yorumlanabilir.