POSTMODERN DİNİ DÜŞÜNCENİN TEKNOLOJİ KARŞITI KODLARI VE ÜRETİM EKONOMİSİ

Abstract

İslam dünyasının Batı karşısındaki geri kalmışlık sorunu Osmanlı’nın son dönemlerinden beri defaatle tartışılmış ve modern bilim tekniğin benimsenmesi konusu vurgulanmıştır. Ancak aradan geçen onca zamana rağmen bu yönde kayda değer bir başarı gösterildiğini söylemek mümkün görünmemektedir. Bunda da çoğunlukla tartışmayı bile gerektirmeyecek kadar aksi bir durum yokmuş gibi geçiştirilse muhafazakâr aklın bilimsel düşünceye bakışı ve maddi dünya algısının rolü inkâr edilemez. Nitekim 1970’lerden itibaren “modernite” kavramı etrafında geliştirilen söylem, toplumsal ana gövdeyi temsil eden muhafazakâr kitlelerin kanaat oluşturucuları için sanayi ve teknoloji kavramlarının hiç de müspet çağrışımları olmadığını göstermektedir. Mehmet Akif’in, “Alınız ilmini garbın, alınız sanatını<” sözlerine karşı gelen tepkiler kalkınma, sanayileşme yönünde bir ihtiyacının çok da duyulmadığı, hatta bir bozulma olarak algılandığı açıkça görülmektedir. Örneğin İsmet Özel’in Akif’e de göndermede bulunduğu şu sözleri dini düşüncede teknoloji konusunun ciddi bir tartışmayı gerektirdiğini göstermektedir: “Bugün teknolojiye duyulan ilgi yalnızca medenileşmek endişesinden doğmuyor. Artık tekniğin elde bulunması toplumun hayatiyetinin sağlanabilmesi için bir zaruret olarak görülüyor. İyi ama teknik nasıl ele geçirilir? Traktör çikletsiz olur mu?” 1 İşin daha garibi, teknik geri kalmışlığın ağır sonuçlarına rağmen en büyük iddiası “Batı karşıtlığı” olan bu çevreyi böyle bir din tasavvuruna sevkeden asıl saikın bizzat kendisinin Batılı olmasıdır: Postmodernizm.The problem of backwardness in the Islamic world vis-à-vis the West has been discussed frequently since the last period of the Ottoman Empire and the adoption of modern science and technique has been emphasized. However, it is not hard to say that there has been a significant progress in this direction despite all the time passed. In this case, the backwardness is often rejected with the claim that there is no such a contradictory situation which is even worth mentioning, and the role of the conservative attitude in scientific thinking and the perception of the material world cannot be denied. As a matter of fact, the discourse developed around the notion of modernity since the 1970s shows that the concepts of industry and technology have no positive connotations for the opinion makers of the conservative masses representing the social main body. Reactions against the words of Mehmet Akif, “Take the science of the West, take the technique!” is clearly not seen as a need for development, Industrialization has been perceived even as a deterioration. For example, the reflections of İsmet Özel on Akif show that technology in religious thought requires a serious discussion: “Today, the interest in technology arises not only from the concern of civilization. The availability of the technique is now seen as a necessity for the survival of society. Good, but how is the technique taken over? Is a tractor exist without a gum?” Oddly enough, despite the heavy consequences of technical underdevelopment, its major claim is that Western itself is the main motivator that drives this anti-Western environment to such a vision of religion: Postmodernism.