Zazacada Fanzin Dergicilik Bağlamında Vatı ve Veng u Vaj

Abstract

Medya çağında kimi fikirler, alt kültürler ve iktidar desteğinden yoksun dillerin tanınması amatör/fanzin dergilerin çabasıyla sürdürülmektedir. Bir fikir, kimlik, dil ve özel bir ilgi alanı için alternatif sayılan fanzinler, aynı zamanda onların sözcüsü sayılır. Muhalif görünümlü fanzinler, ticari amaç gütmez ve hazırlayanlar tarafından çoğaltılır, sınırlı alanda dağıtılır. Fanzinler, profesyonel medyaya alternatiftirler. Kendisi olmak isteyen, dil ve kimlik olarak tanınmayı arzulayan, tekdüzeliği reddeden, kurumlara ve iktidara itirazı olanlarca yayınlanır. Zaza edebiyatı, sözlü alanda belirli bir mesafe katetmekle birlikte yazılı alanda diğer edebiyatlarına oranla ciddi bir gecikme yaşamıştır. Zazaca ilk eser, için 125 yıl önce gösterilebilir. Modern Zaza edebiyatı alanındaki çalışmalar için ise 45 yıl öncesine gidilebilir. Yazılı alandaki bu gecikme; siyasi, sosyal, kimlik, dil, bilinç ve coğrafya gibi birçok sebeple izah edilebilir. Zazaca fanzin dergiciliği ‘dili sahiplenme, ötekiye ses olma, inkâr politikalarına muhalefet, kadro yetersizliği ve ekonomik imkânsızlık’ gibi unsurların etkisindedir. Zazaca fanzinler, yetersizlik içinde yetebilme gayreti, sesleri duyulmayan ve temsil edilmeyenlerin sesi olma endişesi taşır. Zazaca fanzin dergicilik, çeşitli sebeplerden güçlü bir seyir izleyememiştir. 1980-2023 yılları arası bir seyri olan Zazaca fanzinler oldukça azdır. Vatı ve Veng u Vac, Zazacada fanzinlerin ilk örnekleridir. Bu çalışma bu iki dergi eksenli Zazaca fanzin dergicilik üzerinde durmakta ve iki derginin Zazacadaki yerini incelemektedir.