Sağlık okuryazarlığı: Sporda Sağlık Okuryazarlığı üzerine ölçek geliştirme çalışması

Abstract

Bu çalışmada "Sporda Sağlık Okuryazarlığı" tutum becerisini ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışmaya 14 yaş ve üzeri olan toplam 630 gönüllü birey katılmıştır. Hedeflenen ölçeğin yapısının doğrulanması amacı ile açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi, madde analizi, güvenirlik ve test tekrar test analizleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda faktör yükleri 0,38 ve 0,87 arasında olan 18 maddeli veri seti ve özdeğeri 1'in üzerinde 3 faktörlü ölçme aracı elde edilmiştir. Toplam varyansın %56,82' sini açıklayan bu faktörler Sağlıklı Yaşam Davranışı ve Beslenme (SYDB), Sporda İlk Yardım Bilgisi ve Becerisi (SİYBB) ile Sporda Sağlıklı Ortam (SSO) başlıklarından oluşmuştur. Sporda Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarında elde edilen uyum indeksi değerleri, yeterli ve kabul edilebilir aralıkta bulunmuş olup, alt-üst grup ortalamaları farkı anlamlı, madde toplam korelasyonuna ait değerlerin 0,35 ile 0,72 arasında olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın istatistiksel analizleri SPSS 23 istatistik paket programı ve AMOS 24 programı ile yapılmış, iki ve ikiden fazla grupların karşılaştırılmasında sırasıyla T-Testi ve One Way ANOVA kullanılmış ve farkların anlamlılık düzeyinde p<0,05 dikkate alınmıştır. Araştırmanın sonucunda Sporda Sağlık Okuryazarlığı ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların sporda sağlık okuryazarlığı tutum becerisinin gelir düzeyine göre değişmediği ancak düzenli olarak egzersiz yapanların yapmayanlara göre ve ayrıca eğitim düzeyi lisansüstü olanların da diğerlerine göre anlamlı bir şekilde bu beceride öne çıktığı görülmüştür. Çalışma neticesinde, sporda sağlık okuryazarlığı ölçeğinin, sporun veya egzersizin yaşam kalitesini yükseltmedeki fonksiyonunu amaca uygun daha etkili bir biçimde yerine getirebilmesi bilincini değerlendirmede ve geliştirmede kullanılabilecek bir ölçüm aracı olduğu söylenebilir.

In this study, it was aimed to develop a valid and reliable measurement tool that measures the attitude skill of "Health Literacy in Sports". A total of 630 volunteers aged 14 years and over participated in the study. Exploratory and confirmatory factor analysis, item analysis, reliability and test-retest analyses were conducted to verify the structure of the targeted scale. As a result of the analyses, an 18-item data set with factor loadings between 0.38 and 0.87 and a 3-factor measurement tool with eigenvalues above 1 were obtained. These factors, which explained 56.82% of the total variance, consisted of Healthy Living Behavior and Nutrition (HLBN), Knowledge and Skills of First Aid in Sports (SKILLS) and Healthy Environment in Sports (HSE). The fit index values obtained in the confirmatory factor analysis results of the Health Literacy in Sport Scale were found to be in the adequate and acceptable range, the difference between the lower and upper group averages was significant, and the values of the item total correlation were found to be between 0.35 and 0.72. Statistical analyses of the study were conducted with SPSS 23 statistical package program and AMOS 24 program, T-Test and One Way ANOVA were used for the comparison of two and more than two groups, respectively, and p<0.05 was taken into consideration at the significance level of the differences. As a result of the study, it was determined that the Health Literacy in Sport scale is a valid and reliable measurement tool. It was observed that the participants' health literacy in sport attitude skill did not change according to income level, but those who exercise regularly are significantly more prominent in this skill than those who do not and those with a postgraduate education level are significantly more prominent than the others As a result of the study, it can be said that the scale of health literacy in sports is a measurement tool that can be used to evaluate and improve the awareness of the ability of sports or exercise to fulfill its function in improving the quality of life in a more effective way