Gaziantep iline ait bazı meteorolojik değişkenlerin trend analizi

Abstract

İklim değişikliğinin etkileri, meteorolojik değişkenler üzerinde daha belirgin bir şekilde hissedilmektedir. Bölgesel ve havza bazlı iklim değişiklikleri, zamanla daha belirgin hale gelmiştir. Bazı bölgelerde yağış miktarında geçmiş yıllara kıyasla artış gözlemlenirken, diğer bölgelerde ise azalma tespit edilmiştir. Örneğin 2023 yılında Karadeniz Bölgesi’ndeki yağışlarda artış gözlemlenirken Ege Bölgesi’ndeki yağışlarda ise azalma gerçekleşmiştir. Bu çalışmada, belirli iklim parametrelerinin yıllara göre eğilimleri İstatistik ve Tekil Spektrum Analizi (TSA) yöntemleri kullanılarak incelenmiş ve bu parametrelerin (nem, sıcaklık, yağış, güneşlenme süresi ve rüzgâr hızı) buharlaşma üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Buharlaşmayı tetikleyen en önemli faktörlerden biri, küresel ısınmadır. Hava sıcaklıklarındaki kademeli artışlar, buharlaşma oranını da artırmaktadır. Özellikle son yıllarda yoğun kentleşme ile birlikte tarım ve orman arazilerinin azalması, yol ve kaldırım alanlarının artması, bu artışların başlıca nedenleri arasında yer almaktadır. Betonarme yapıların bulunmadığı alanlarda su, toprak veya bitkiler tarafından tutulabilmektedir. Literatürde buharlaşma hesabı için çeşitli istatistiksel ve kara kutu yöntemleri mevcuttur. Bu çalışmada, Türkiye’de buharlaşmanın en yoğun olduğu illerden biri olan Gaziantep seçilmiştir. Çalışmada, Gaziantep ilinde 17261 nolu istasyonda 2002-2022 yılları arasında kaydedilen aylık ortalama nem, sıcaklık, buharlaşma, yağış, güneşlenme süresi ve rüzgar hızı verilerinin trend analizleri lineer regresyon, Mann-Kendall testi, Sen'in eğim testi ve TSA yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veriler eksiksiz olarak Muş Meteoroloji İl Müdürlüğü’nden temin edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre bulunan korelasyon değerlerinde buharlaşma ile güneşlenme süresi arasında 0,579 ve buharlaşma ile rüzgâr hızı arasında ise -0,129 değeri bulunmuştur. Bu çalışma sonucunda, Gaziantep ilinde iklim değişikliğinin belirgin bir şekilde hissedildiğini ve bu değişimin incelenen meteorolojik değişkenler üzerinde homojen bir etki yaratmadığı elde edilmiştir.