Bir Muhalefet Partisinin İlgası: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası

Abstract

Democracy is indispensible in the states having a republican regime. Correspondingly, there must be a mechanism that controls the power so as to be operative in real sense. If there is no such a mechanism within the system , the the name of the management system is Republic but it remains invalid in terms of content. Nowadays, the foundations which confer functionality to the control mechanisms can be classified as government agencies, civil society organizations and political parties. However, it is impossible to mention that such institutions of the Republic existed in Turkey in the 1920s. Because settling the process of reforms in the society is a process that still continues. Surely, In this process, there will be a section that shows dissenting voices to the new implementations. One of these is the Progressive Republican Party (Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası) which was foundedby the people within the parliament of that period. This article will focus on the short lifespan -the seven months- of the first opposition party in the history of the Turkish and how that opposing voices was silenced by the law called Takrir-i Sükûn

Demokrasi, rejimi Cumhuriyet olan devletlerin olmazsa olmazıdır. Buna mukabil, demokrasinin gerçek anlamda işlerlik kazanabilmesi için, iktidarı denetleyen bir mekanizma olmalıdır. Şayet sistemin içerisinde böyle bir mekanizma bulunmuyorsa yönetim sisteminin adının Cumhuriyet olması, muhteva açısından içi boş bir kelime olarak kalır. Günümüzde bu denetim mekanizmasına işlerlik kazandıran oluşumlar içerisinde devlet kurumları, sivil toplum örgütleri ve siyasi partiler sıralanabilir. Ancak Türkiye’ de Cumhuriyet’ in kurulduğu 1920’li yıllarda böylesi kurumlardan bahsetmek imkânsızdır. Çünkü inkılâpların toplum içerisinde oturtulması süreci halen devam etmektedir. Bu süreçte elbette ki yeni uygulamalardan rahatsız olan bir kesim varlık gösterecek muhalif sesler yükselecektir. Bu oluşumlardan biri de dönemin parlamentosu içerisinde bulunan şahıslar tarafından kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’ dır. Elinizdeki bu makalede Cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partisi olan bu partinin yedi aylık kısa ömrü ve bu muhalif sesin, Takrir-i Sükûn adı verilen kanunla nasıl susturulduğu konusu üzerinde durulacaktır.