Nedîm’in “Mısın Kâfir” Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcılık Açısından İncelenmesi

Abstract

Yapısalcılık yöntemi, metni oluşturan en küçük yapı birimleri irdeledikten sonra, bu yapılar arasındaki anlamsal ilişkileri saptayarak bütüne uygulamayı amaç edinir. Yapısalcılık yöntemi metni sadece irdelemekle kalmaz aynı zamanda irdelenen metnin daha anlaşılır olmasına da olanak sağlar. Parçadan bütüne doğru ilerleyen yöntem, gazelin yapısal, anlamsal, sanatsal, gramatikal ve estetik değerinin saptanmasına yardımcı olur. Bu çalışmada, Nedim’in “mısın kâfir” redifli gazeli, geleneksel şerh bakımından inceledikten sonra yapısalcılık yöntemiyle irdelenmiş ve gazelin gizli kalmış yanları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. İncelemeden önce yapısalcılığa uygun olarak gazelin yapısal iskelesi ortaya çıkartılmış, incelenecek konular belirlemiştir. Bu yapısal iskele, incelenecek metnin yapısalcılığın dışına çıkmaması için önem arz etmektedir. Yapısalcılığın doğası gereği inceleme, gazeli ilgilendiren dış etkenlerden ziyade gazelin içeriğiyle ilgilidir. Gazelin incelemesi; yapı iskelesinin biçimi, uyak, kullanılan yabancı kelimeler, tamlamalar ve türleri, cümle yapıları, harfler, şahıs zamirleri ve kipler, içeriği oluşturan anlam planı, imaleler ve vasıllar gibi unsurları kapsamaktadır. Elde edilen bulgular, tablolar ve grafikler değerlendirilmiş, gazel yorumlanmaya çalışılmıştır. Yapısalcılık yöntemiyle ele alınan gazel, en küçük yapı taşlarına ayrılarak incelenmiş, böylece metnin uyumu yapı, anlam ve şekil bakımından ortaya konulmuştur. Yapısalcılık yöntemi, şairden çok eseri dikkate alır; metnin yapısına en ince ayrıntılarına kadar nüfuz eder, böylece şairin hangi duygularla metni yazdığına dair sayısal veriler üzerinden yorumlama imkânı sağlar.