Memlûklerde La‘bü’l-Kürre “Çevgân”

Abstract

Memlûk Devleti’nin tüm kademelerinde varlık bulduğu askerî yapı, disiplinli bir askerî eğitimin sonucudur. Memlûk sistemi olarak adlandırılan bu askerî eğitimin baş yapıtı sayılan furûsiyye ilmi içerisindeki aktiviteler, memlûklerin yeteneklerini geliştirmeleri için önemli olup fizîkî kondisyonla beraber pek çok konuda deneyim kazanmalarına neden olmuştur. Furûsiyye ilminin başlıklarından biri olan çevgân oyunu da bu minvalden olup Türk atlı bozkır kültüründen doğmuştur. Türklerin Orta Asya’dan Mısır’a getirdiği at kültürü ile askerlik kabiliyetlerini zinde tutan bu tür aktiviteler sadece talimgahta talim olarak değil aynı zamanda özel merasimlerde gösteri olarak sergilenmiştir. Edebiyatta bazen sevgilinin beni, bazen saçı bazen de aşkın kendisi olan çevgân bu yönüyle sanatın da konusu olmuştur. Askerî talim ve eğlencenin kesiştiği noktada çevgân, memlûklerde lâ‘bü’l-kürre olarak adlandırılmış ve bu makalede oyun tanıtılarak oyunun ana malzemesinin sorumlusu olan çevgândârın saray hizmetindeki önemine dikkat çekilmiştir.The military structure in which the Mamluk State found its presence at all levels is the result of a disciplined military education. The activities in the science of furûsiyya, which is considered as the masterpiece of this military education, which is called the Mamluk system, are important for the Mamluks to develop their skills and cause them to gain experience in many subjects together with their physical condition. The ?awg?n game, which is one of the titles of the science of furûsiyya, is of this kind and was born from the Turkish steppe culture. These kinds of activities, which keep their military skills strong with the horse culture brought by the Turks from Central Asia to Egypt, were exhibited not only as drills in the drill, but also as a show in special ceremonies. ?awg?n, which is sometimes the lover’s me, sometimes the hair and sometimes the love itself in literature, has also been the subject of art with this aspect. At the intersection of military training and entertainment, ?awg?n was named as la‘bu’l-kurre in the Mamluks, and in this article, the play was introduced and attention was drawn to the importance of ?awg?n-b?z?/ ?awg?nd?r, who was responsible for the main material of the play, in palace service.