Ebeveynlik Tutumuna Yeni Bir Bakış: Merhametli Ebeveynlik

Abstract

Bu çalışmada ebeveynlik tutumunun yeni bir bakış açısıyla ele alınması ve merhametli ebeveynlik tutumu konusunda aileler, aile danışmanları, aile-çocuk ruh sağlığı çalışanları ve araştırmacılar açısından farkındalık oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında alanyazındaki mevcut ebeveyn tutumlarından hareketle ebeveynliğin farklı stillerinden bahsedilmiştir. Ebeveynliğin çeşitli sınıflandırmalar bağlamında incelendiği anlaşılmakla birlikte genel anlamda otoriter, izin verici, kararsız, aşırı koruyucu, ihmalkâr ve demokratik tutum olmak üzere altı ebeveynlik yaklaşımının bulunduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca ebeveyn tutumlarıyla ilişkili olan ebeveynlik uygulamaları ele alınmıştır. Ebeveynlik uygulamaları içinde özellikle ebeveyn desteği ve ebeveyn kontrolünün önemine değinilmiştir. Ardından ebeveynlerin kendilerini geliştirebilmeleri, çocuk eğitimi ve yetiştirme açısından farkındalık kazanmaları, aile içi sorunları sağlıklı bir zeminde çözüme kavuşturmaları ve çocuklarını geleceğe hazırlamada yeni yaklaşımlar edinmeleri amacıyla birtakım eğitim ve programların hazırlanıp sunulduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada merhamet kavramının, bir ebeveynlik tutumu çerçevesinde işlenmesi önemli görülmüştür. Merhametli ebeveynlik tutumunun anlaşılması noktasında bilgi sunulmuştur. Bu bağlamda, merhametli ebeveynlik, bir ebeveynin olayları ve durumları çocuğun bakış açısından ele alabilmesi, çocuğa gerekli sevgi, ilgi ve şefkati sunabilmesi ve çocuğun hata, başarısızlık ve yetersizliklerine karşı duyarlılık ve anlayış gösterebilmesi şeklinde özetlenmiştir. Merhametli ebeveynlik davranışsal, duygusal ve bilişsel olmak üzere üç yönden ele alınmıştır. Merhametli bir ebeveynin, merhamet içeren hedeflere sahip olabileceği göz önünde bulundurularak merhametli hedeflerin öneminden bahsedilmiştir. Bununla birlikte merhametli ebeveynlik sürecinde ortaya çıkabilecek muhtemel engeller ele alınmıştır. Söz konusu engeller, ebeveynlerin merhamet korkusu yaşayabilmeleri ve merhamet yorgunluğunu deneyimleyebilmeleri ile açıklanmıştır. Bu engeller dikkate alınarak merhametli ebeveynlik tutumunda yer alması gerekli görülen önemli bir kavramdan, öz-merhametten bahsedilmiştir. Öz-merhametli ebeveynlerin hem kendilerine karşı hem de çocuklarına yönelik merhametli duygu, düşünce ve eylemler geliştirebilmesinin mümkün olabileceği belirtilmiştir. Böylece merhametli ebeveynlik tutumunun önemli bir parçasının, ebeveynlerin kendilerine karşı merhametli olmalarıyla açıklanabileceği anlaşılmıştır. Son olarak ebeveynlerin merhametli ebeveynlik tutumunu geliştirebilmeleri noktasında katkı sağlayabilecek potansiyel eğitimler ve programlar önerilmiştir.