Hâlid b. Velîd'in Komutanlığı ve Azledilmesi

Abstract

Hâlid b. Velîd, İslâm tarihinde komutan vasfıyla öne çıkan ashabın önemli simalarından birisidir. Onunla alakalı kaynaklarda geçen bilgiler çoğunlukla fetih hareketlerindeki üstün başarısına yöneliktir. Sâsânî İmparatorluğu’nun tarih sahnesinden silinmesinde ve Bizans İmparatorluğu’na diz çöktürülmesinde Hâlid’in önemli ölçüde katkısı olmuştur. Hudeybiye antlaşmasından sonra Müslüman olmuş ve o zamandan itibaren askerî seferlerin aranan komutanlarından olmuştur. Hz. Ebû Bekir döneminde başkomutan olarak Ridde olaylarında ve sahte peygamberlerle mücadelede ön safta yer almıştır. Ancak Hz. Ömer, Hâlid b. Velîd’in bazı uygulamalarından rahatsız olmuş, halife olduktan sonra da onu azletmiştir. Hâlid b. Velîd’in, Hz. Ömer’in akrabası olması, Sâsânî ve Bizans ordularına karşı kahramanca savaşıp yeni beldeler fethetmesi onun görevden alınmasını engellememiştir. Onun başkomutanlık görevinden azledilmesi hakkında muhtelif rivayetler vardır. Bu rivayetlerden öne çıkanı onun halk arasında efsanevî bir karakter olarak görülmeye başlanmasıdır. Hâlid’in savaşlardaki üstün başarısı ona, insanüstü vasıflar yüklenmesine sebep olmuştur. Onun kutsallaştırılmaya başlanması ve efsanevî karaktere dönüştürülmesi Hz. Ömer’i endişelendirmiştir. Halkın, zaferleri bahşedenin Allah olduğunu, galibiyetin de mağlubiyetin de Allah’tan geldiğini bilmesi gerekiyordu. Toplumda oluşmaya başlayan çarpık dînî anlayış, zaferlerin Allah’tan değil de Hâlid’den geldiğine duyulan inanç Hz. Ömer’in Hâlid’i başkomutanlıktan azletmesinin en önemli sebebidir.Kh?lid b. al-Wal?d is one of the most important figures in the history of Islam as a commander. The information contained in related resources is mostly about his superior success in conquest movements. Kh?lid contributed significantly to the collapse of the S?s?nid Empire and to kneeling the Byzantine Empire. He became a Muslim after the Hudaybiya treaty and has been a wanted commander of military expeditions ever since. He was at the forefront of Ridde events and the fight against false prophets as commander-in-chief during the time of Abu Bakr. However, Khalifa Omar was disturbed by some of Kh?lid's practices, and after he became the caliph, he dismissed him. The fact that Kh?lid was a relative of the Khalifa Omar and fought heroically against the S?s?nid and Byzantine armies and conquered new towns did not prevent his dismissal. There are various rumors about his dismissal from the post of commander-in-chief. The prominent of these narrations is that he started to be seen as a legendary character among the people. Kh?lid's outstanding success in wars caused him to attribute superhuman qualities. Khalifa Omar worried about his sanctification and turning it into a legendary character. The public needed to know that God bestowed victories and that victory and defeat came from God. The distorted religious understanding that started to be formed in the society, the belief that the victories came from Kh?lid, not from Allah, was the most important reason for the Khalifa Omar to dismiss Kh?lid from the Commander-in-Chief. Khalifa Omar dismissed many governors and commanders, but none of them attracted as much attention as Kh?lid b. al-Wal?d. Therefore, his dismissal was deemed worthy of investigation.