Evin Kaybının Telafi Edilemezliği Annemin Şarkısı (Klama Dayîka Min) Filminde Eve Dönüş Nostaljisi ve Melankoli

Abstract

Eve veya geçmişe dönme özlemi olarak nostalji, yaşadığımız yüzyılda yerini yurdunu bırakmak zorunda kalmış insanların içinde bulundukları duygu durumunu tanımlayan bir kavramdır. Modern dönemde yaşanan etnik, dini, politik ve ekonomik temelli çatışmalar sonrasında yerlerinden edilen insanların travmatik hikayeleriyle yaygınlaşan bir duygudur. Geçmişe duyulan özlemle beraber yitirilen yere ve onunla kurulu olan evrene geri dönememe ıstırabını da içeren bir ruh halidir. Bu duygunun ortaya çıkışı ve sürmesi politik süreçlerden bağımsız değildir. Sinema ise toplumsal ve bireysel gerçekliğin kamusal görünürlüğünü sağlayan görsel bir sanat olarak nostalji duygusunun yeniden üretimine katkıda bulunmaktadır. Bu çalışma, Erol Mintaş’ın Annemin Şarkısı (Klama Dayîka Min) filminde zorunlu göç sonrası travmalarla şekillenen nostaljinin ve ona eşlik eden melankoli duygulanımının izini sürmeyi amaçlamıştır. Filmin ana karakteri olan ve daha önce köyünden ayrılmak mecburiyetinde kalmış Nigar, metropolde yerleşik olduğu mahalleden kentsel dönüşüm nedeniyle ikinci kez ayrılmak zorunda kalmıştır. İkinci göç Nigar’ın ilksel kökene dönüş arzusunu şiddetlendirmiş ve hikayenin merkezini oluşturmuştur. Çalışma; nostalji duygusuna eşlik eden yas-melankoli, hatıra/hafıza ile ev/yurt ve yerinden edilme gibi durumları teorik bir çerçevede değerlendirerek, yitim deneyiminin bireyde bıraktığı duygusal izi sorgulamaktadır.