İSLÂM HUKUKU SİSTEMATİĞİNE DAİR BİR İNCELEME(KİTÂBU’N-NİKÂH ÖRNEĞİ)

Abstract

Bu makale, İslâm hukukunun özgünlüğünü gösteren hususiyetlerden biri olan sistematiğini incelemektedir. Bu konuda farklı tasniflerin bulunduğu nikâh konusu örnek olarak seçilmiştir. Klasik İslâm hukuku eserlerinde nikâh konusu, bazen temel ibadetlerden sonra, cihad ve alışveriş konularından önce yer alırken bazen de temel ibadetler ve cihad konularından sonra fakat alışveriş konularından önce ele alınmıştır. Buna karşın bazen de alışverişle ilgili bütün konulardan sonra yer almıştır. Ayrıca temel ibadetler, cihad, alışverişle ilgili temel konular ve nikâh şeklinde bir tasnifin bulunduğu da gözden kaçmamaktadır. Bu farklı tasniflerin benimsenmesi, mezhep düzeyinde olduğu gibi fakihlerin kişisel tercihlerinden kaynaklanan bireysel düzeyde de olabilmektedir. Nikâh konusunun klasik fıkıh eserlerinde birbirinden faklı yerlerde zikredilmesinin birçok etkeni bulunmaktadır. Bunların en önemlisi nikâhın ibadet yönünün bulunmasıyla ilgilidir. Bundan başka sosyal hayattaki ihtiyaçlar, sistemsel sebepler ve ilk fıkıh eserlerin etkisi gibi amiller de oldukça etkili olmuştur. Nikâh konusunun İslâm hukuku eserlerinde farklı yerlerde zikredilmesi, bu ilim dalının özgünlüğüne bir zeval getirmemekte aksine özgünlüğünü pekiştirmektedir. Zira İslâm hukukçularının farklı tasnifler benimsemeleri, başka hukuk sistemlerinden etkilenmesi bir yana birbirlerinden bile çok az etkilendiklerini göstermektedir.