Bitlis Ili, Güroymak ilçesi, Gölbasi Beldesindeki Anadolu Mandasi Isletmelerinde Barinak Içi Karbondioksit (CO2) Emisyonu Üzerine Barinak Hacmi ve Sürü Büyüklügünün Etkisi

Abstract

Bu çalismada, küresel isinmada rol oynayan gazlardan birisi olan karbondioksitin manda barinaklarindaki emisyonunun tespit edilmesi ve barinak içi karbondioksit emisyonu üzerine ahir hacminin ve ahirda yetistirilen manda varliginin etkilerini belirlemek amaçlanmistir. Arastirmanin materyalini, Bitlis Ili, Güroymak ilçesine bagli Gölbasi beldesindeki 45 adet manda yetistiriciligi yapan aile çiftligi olusturmustur. Bu çalismada, çiftliklerde yetistirilen her yas ve cinsiyetten manda varligina ait bilgilerin yani sira ahir boyutlari ve ahir içi ortama ait karbondioksit emisyonu ve hava kalitesi ölçüm sonuçlari kullanilmistir. Degerlendirme öncesinde sürüler 1–9 BBHB ve =10 BBHB olarak iki gruba, ahir hacmi 1–22 m3 ve =23 m3 olmak üzere ikiser gruba ayrilmistir. Verilerin analizi için SPSS 20.0 paket programi kullanilmistir. Incelenen çiftliklere ait BBHB cinsinden ortalama, minimum ve maksimum sürü büyüklükleri sirasiyla, 9,96 BBHB, 3 BBHB ile 24 BBHB olarak bulunmustur. Ahir hacmine ait ortalama, maksimum ve minimum degerler ise sirasiyla, 22,88 m3 , 9,95 m3 ve 35,45 m3 olarak hesaplanmistir. Karbondioksit emisyonu ile Ahir hacmi arasinda negatif yönlü (r: -,026) bir iliski tespit edilmistir. Diger taraftan karbondioksit emisyonu ile sürü büyüklügü arasinda pozitif yönlü bir iliski (r: ,325) belirlenmistir. Dogrusal iliski çerçevesinde sürüdeki manda sayisinin artmasina bagli olarak ahir içinde karbondioksit emisyonunun yükseldigi tespit edilmistir. Barinak içindeki hava kalitesi (TVOC), ahir hacmi ve sürü büyüklügü ile benzer bir iliski göstermistir. TVOC ile CO2 emisyonu arasinda pozitif yönlü (r: ,387) ve önemli bir iliski tespit edilmistir. Sonuç olarak, bu çalismada BBHB basina düsen ahir taban alaninin (11,72 m2) yüksek olmasina bagli olarak ahir içindeki CO2 emisyon degerlerinin (454–808 ppm) hayvan ve insan sagligi açisindan kabul edilebilir üst sinirin (3000 ppm) altinda oldugu tespit edilmistir.