Mele Xelîlê Sêrtî û Berhema Wî ya Nehcu'l-Enam

Abstract

Edebiyata Kurdî ya klasîk bingeha ziman û edebiyata Kurdî ya nivîskî ye. Ziman û edebiyata Kurdî li ser koka klasîkên Kurdî zîl daye û hêGîn bûye. Ziman û edebiyata Kurdî bi xêra van klasîkên bêhempa gihîGtiye asta îroyîn. Ev klasîkên Kurdî exleb bi tîpên Erebî hatine hûnandin. Jiber ku nifGên nû nikarin bi herfên Erebî bixwînin, ji klasîkên Kurdî jî nikarin îstîfade bikin. Lewma îro tîpguhêziya klasîkên Kurdî pêdivîyek ferz e. Nehcu?l-Enâma Mele Xelîlê Sêrtî jî berhemek me ya klasîk e ku ji roja te?lîfê hetanî nûha li Kurdistanê medrese bi medrese geriya ye, ji bo elimandina ehlê medreseyê rolekî girîng lîstiye û di temamê medreseyên Kurdistanê de wek kitêba rêzê hatiye pejirandin û bi derskî hatiye xwendin. Muelîfê vê berehemê Mele Xelîlê Sêrtî alimekî zana, Gareza û welûd e. Di gelek warên ilmî de berhem nivîsî ye. Nehcu?l-Enâma wî ji bo kemilandina zimanê Kurdî çavkaniyek berbiçav e. Ev berhem hem ji hêla naverokê ve dewlemend e, hem jî ji hêla zimên ve gencîneyek bêhempa ye. Ji ber vê yekê me jî kesayeta Mele Xelîl û metn û lêkolîna berhema Nehcu?l-Enâma wî ji xwe re wek mijara tezê hilbijart. Ev xebata me ji sê beGan pêk tê. BeGa yekemin ji kurtejîna Mele Xelîl û danasîna berhemên wî û ji kesayetiya wî ya edebî pêk tê. BeGa duyemîn jî li ser vekolîna Nehcu?l-Enâmê û zimanê Mele Xelîl e. Em di vê beGê de bi berfirehî ji aliyê Giklî ve li ser vekolîna Nehcu?l-Enâmê sekinin û me devoka Mele Xelîl ya di berhema Nehcu?l-Enâmê de bikaraniye, derxiste holê. BeGa sêyemîn jî ji vekolîn û tehlîla naveroka berhema Nehcu?l-Enâmê û ji metna wê ya bi kritîk pêk tê. Di vê beGê de jî me di serî de vekolînek berfireh li ser naveroka Nehcu?l-Enâmê kir. Di dawiyê de jî me VIII transkripsiyona Nehcu?l-Enâmê pêkanî. Me di vê xebata xwe de Nehcu?l-Enâma Mele Xelîl ya ku ji aliyê Huseyîn gemrexî ve hatiye amadekirin û ji wêGanxaneya Nûbiharê derketiye, me ji xwe re wek çavkanî hilbijart û transkripsiyona wê kir. Em hêvîdarin ku ev xebata me ji bo îstîfadeya nifGên nû bibe çavkanîyek sudmend.