Kıraat Farklılığından Dolayı Oluşan Zamir İltifatı: Zemahşerî Örneği

Abstract

Tefsir ilmi başta olmak üzere Kur’ân kaynaklı diğer bütünilimlerin, ilgili konularda kıraatlere başvurmak durumunda kaldıklarıgörülmektedir. Belâgat âlimlerininanlama güzellik veren edebî sanatlardan saydığı iltifât ameliyesi, kavramolarak ilk defa kullanan kişi; Asmaî’dir. Tefsir ilminde ise; ilk olarakiltifât kavramını kullanan ve iltifât sanatının ilmî ve belağî değeriniaçıklığa kavuşturan, ondaki güzellik, incelik ve belağî esrarları ortayaçıkaran âlim; Zemahşerî’dir. Bu çalışmada “el-Keşşâf” adlı tefsirinde, farklı kıraatlerden dolayı meydana gelen birkaç örnek üzerinde durulmuştur.İltifat; lafzî güzellik sağlaması ile bedî‘ ilmine, anlamsal güzelliksağlamasıyla meânî ilmine dâhil olan çok yönlü bir sanattır.Zemahşerî, farklıkıraatlerin neden olduğu iltifât sanatını, tefsirinde ustaca kullanarak anlamzenginliğini meydana çıkarmıştır.

Mainlycommentary science and all other Qur’an-related sciences, it is seen that theyhave to consider qiraahs in related subjects. The praise given by the scholarsof literary wisdom from the literary arts is to make changes in terms ofperson, time style and genre or a short so-called unexpected way.The scholarwho used the concept of compliment for the first time is Asmaî. In thecommentary science; firstly, the person who uses the concept of compliment andclarifies the scientific and legitimate value of the art of compliment andreveals the beauty, delicacy and the mysteries of commentary science isZamakhshari. In this study, in the commentary maned al-Kashshaf, a few examplesof different qiraahs were emphasized. The compliment is a multi-faceted artthat is involved in the science of illusion and the giving of meaningfulbeauty. Zamakhshari, has revealed the richness of meaning by using thecompliment art, which is caused by the different qiraahs, masterfully in hiscommentary.