İŞ YERİ ADLANDIRMA EĞİLİMLERİ MUŞ-MERKEZ MODELİ

Abstract

Canlı dilin, ihtiva ettiği dinamizmi yansıtan motifler arasındasayılabilecek olan özel adlar bir yandan geçmişten gelen alışkanlıklarlaşekillenirken öte yandan çağın gereksinimleriyle uyumlu bir değişkenliğide bünyesinde barındırır. Bu itibarla moda ya da revaçta olanı talepetmenin adlandırma eğilimine yansımaları sosyal boyutta hatırı sayılırölçüde hissedilir. Dilimizde meslek adı bildiren /cI/ yapım eki otacı,balıkçı, sütçü, doğramacı, sirkeci, sepetçi benzeri örnekler uzun yıllartabela adlandırılmalarında da kullanılmış fakat günümüz toplumundakisosyal ve ekonomik gelişmelere ve meslek kollarının tür farklılaşmasınaparalel olarak bunlarla ilgili adlandırmalar da değişmiştir. Ticaret ya dahizmet konusu olan alana ya da üretilen mala göre vuku bulmuş bufarklılık faaliyet kollarındaki uzmanlık dallarının çeşitlilik kazanmasıylaaçıklanabildiği gibi dönemin kültürel hayatındaki popüler yönelişlerle deilişkilendirilmesi mümkündür.İşletme sahibinin eğitim durumu, iş yeri adı tercihinde hangietkenin rol oynadığı; iş yeri adının anlamı hakkında bilgisinin ne olduğutarzındaki gibi sorgulamaların anket uygulamasıyla gerçekleştirildiği buaraştırmada nitel veri elde etme ihtiyacı duyulduğu hususlarda yarıyapılandırılmış özellikli yüz yüze görüşme tekniği kullanılmıştır.Çalışmanın ileri aşamalarında iş yeri adları gramatikal bağlamdaincelenmiş; elde edilen verilerin sayısal analizinde SPSS desteğialınmıştır. Katılımcılardan edinilen işletme adının yazılı olduğu kartvizitve benzeri dokümanların incelenmesinde ve diğer bulgularınyorumlanmasında betimleyici yaklaşımdan faydalanılmıştır.Muş-Merkez ilçesinde bulunan iş yeri adlandırılmalarındakitercihlerin yansıtılmaya çalışıldığı bu araştırmada durum tespiti,tasfiyeci bir tavırdan çok günceli verebilmek çabası ile planlanmıştır. Veriler ile ulaşılan dil malzemesine dikkat çekilirken dilin donanımlı sözvarlığı gücü hatırlatılmak istenmiştir.

Proper names that can be counted as the patterns of the dynamismof the language contain in themselves the proper changes for their erawhile still being shaped through the effects of the past. By this means itcan be said that the popular has a considerable influence on the namingtendencies and the reflections of this can be felt remarkably on a socialscale. The derivational affix in Turkish is /cı/ and it defines occupationssuch as otacı (herbalist), balıkçı (fisherman), sütçü(milkman), doğramacı(joiner), sirkeci (vinegar producer), sepetçi (basket maker). These nameswere used for years on signboards too however in parallel with the socialand economic changes and the changes in fields of occupation namingtraditions also transformed. These changes can be related with the areaof commerce or service as well as the variety of the produced commoditiesand the areas of expertise for these commodities and it can also beexplained with the effect of popular culture and approaches.In this research we tried to find the relations between the educationstatuses of the workplace owners and how it effects the name choicethrough survey and we also questioned how much information theworkplace owner has on the name. Semi-structured interview methodwas also used when necessary. Workplace names are handledgrammatically and SPSS programme is used for analyzing the numericaldata. Descriptive approach was used for analyzing the business cardsand other type of documents.The assessment of the workplace naming in Muş province Merkezregion is more of a way of understanding the contemporary rather thana purist approach. While the acquired language material was put intolight in the writing the aim was also to remind the vocabulary strength ofthe language.