Bir Akil Yürütme Yöntemi Olarak Analojinin Degeri

Abstract

Dedüksiyon, indüksiyon ve analoji olarak kategorize edilen akil yürütme metodlarindan dedüksiyon ve indüksiyon birçok çalismaya konu oldugu gibi, birçok alanda da yöntem olarak islevini sürdürmektedir. Oysa halihazirda analojik akil yürütme, Aristoteles’in analojiye bakis açisi dolayisiyla klasik gelenekte yeterince itibar görmemis ve bu sebeple oldukça sinirli sayida esere konu edilerek etraflica üzerinde durulmamistir. Diger bir deyisle analojik akil yürütme, oldukça kapsamli ve pratik bir çikarim modeli olsa da verdigi olumsal sonuçtan dolayi geleneksel mantikta pek ragbet görmemis dolayisiyla hakkinda yeteri kadar çalisma yapilmamistir. Özellikle ülkemizdeki klasik mantik çalismalarina baktigimizda, bu eserde de bahse konu oldugu üzere analojik akil yürütmenin "Eger X ve Y bir takim ortak özelliklere sahipse, X’de bulunan diger özelliklerin Y’de de bulunmasi muhtemeldir." gibi basit bir karakterde oldugunu görmekteyiz. Oysa Bati’da özellikle 1980’lerde bilissel psikolojiyle baslayan analoji çalismalari, diger alanlarda da artarak devam etmistir. Batida analoji çalismalari neredeyse bütün alanlarda yogun bir sekilde yapilirken, ülkemizde çok fazla çalisma yapilmamis olmasi bu eseri oldukça önemli kilmaktadir.