17. yüzyıl Osmanlı kaynaklarında veba

Abstract

Veba, Osmanlı Devleti'nin siyasi bir teşekkül olarak tarih sahnesine çıktığı dönemden itibaren belirli zaman aralığıyla Osmanlı topraklarında varlık göstermiştir. Devletin bölgeler arasında köprü görevi görmesi, etrafındaki devletlerle ticari ilişkilerinin bulunması, ticaret yolu güzergâhında olup aktif liman kentlerine sahip olması nedeniyle hastalık Osmanlı topraklarında uzun bir süre etkili olmuştur. Dönemin kaynaklarında; salgın hastalıkların çoğunun yaşanan bir doğal afet sonrasında ortaya çıktığı görülmüştür. Edirne, İstanbul, Bursa ve İzmir gibi önemli konuma sahip olan şehirlerde vuku bulan veba salgınları, belirtileri, alınan önlemler ve yapılan tedavi şekilleri, vefat sayısı ve ölen önemli şahsiyetlerin isimleri, devletin ve halkın hastalık karşısındaki davranışları eserlere yansımıştır. Bu çalışmada 17. yüzyılda Osmanlı kaynaklarında veba salgını ele alınarak salgının sosyal, ekonomik, askeri ve diğer alanlar da yaratmış olduğu etkiler bir bütün olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelime: Osmanlı, İstanbul, Taun, Veba Salgını, Ticaret, Hastalık, Edirne.

Plague has existed in the Ottoman lands for a certain period of time since the Ottoman Empire emerged on the stage of history as a political entity. Because the state served as a bridge between regions, had commercial relations with the surrounding states, was on the trade route and had active port cities, the disease was effective in the Ottoman lands for a long time. In the sources of the period; It has been observed that most of the epidemics occur after a natural disaster. The plague epidemics that took place in cities with important locations such as Edirne, Istanbul, Bursa and Izmir, their symptoms, the measures taken and the treatment methods, the number of deaths and the names of important people who died, the behaviors of the state and the people against the disease were reflected in the works. In this study, the plague epidemic in Ottoman resources in the 17th century was handled and the effects of the epidemic in social, economic, military and other fields were tried to be revealed as a whole. Keyword: Ottoman, Istanbul, Taun, Plague Epidemic, Trade, Disease, Edirne.