II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlılık Düşüncesinin Evrimi: Abdülkadir Câmi (Baykurt) Bey Örneği

Abstract

After the proclamation ofthe Rescript of Gulhane, the basic thought which was suggested with the purposeof saving Ottoman Empire from the effect of nationalism that has increased itseffectiveness around the world in post-French Revolution era and wanted togenerate, appeared as the thought of building an Ottoman Nation. It wouldn't bewrong to say that Ottomanism or the attempt of building an Ottman Nation becamean attempt which was adopted as a government policy at first, was accepted bythe intellectuals of that period and came in an intellectual content as apossibility of salvation of the empire afterwards. Although this attempt lostits validity to a large extent after the Balkan Wars, it wanted to be continuedthrough the togetherness of a number of certain elements. An example of this isCâmi (Baykurt) Bey who attended to Trablusgarp War actually, hold offices like beinga deputy in Turkish Parliament and being the first interior minister ofRepublic of Turkey, in this regard played an active role in Turkish politicsthroughout his life. In this study, it is tried to touch to toughts concerningthe Ottomanism that were suggested wtih referance to book Osmanlılığın Atisi, Düşmanları ve Dostları written by Câmi (Baykurt) Bey in 1913.

Tanzimat Fermanı’nınilanının ardından Osmanlı Devleti’ni Fransız İhtilali sonrası dönemde dünya üzerindeetkinliği artan milliyetçilik cereyanının etkisinden kurtarmak maksadıyla ilerisürülen ve oluşturulması murat edilen temel düşünce Osmanlı Milleti yaratmadüşüncesi şeklinde tezahür etmiştir. Osmanlılık ya da Osmanlı Milleti yaratmateşebbüsünün, önceleri devlet politikası olarak benimsenen, sonraları döneminmünevverleri nezdinde kabul gören ve devleti selamete erdirmenin imkânı olarakfikrî muhtevaya bürünen bir teşebbüs haline geldiğini söylemek pekâlâ yanlışolmaz. Bu teşebbüs; Balkan Savaşları sonrasında büyük oranda geçerliğiniyitirmiş olmakla birlikte, belirli bir takım unsurların birlikteliği üzerindenvarlığı devam ettirilmek istenen bir hal almıştır. Bunun bir örneği deTrablusgarp Savaşı’na fiili olarak katılıp, Meclis-i Mebusan’da mebusluk veTürkiye Cumhuriyeti’nin ilk İçişleri Bakanlığı gibi görevlerde bulunan, bubakımdan hayatı boyunca Türk siyasetinde etkin bir rol oynayan Câmi (Baykurt)Bey’dir. Bu çalışmada; Câmi (Baykurt) Bey tarafından 1913 yılında kaleme alınanOsmanlılığın Atisi, Düşmanları ve Dostları isimli eserden hareketle dönemitibariyle Osmanlılığa ilişkin serdettiği fikirlere temas edilmeye gayretedilmiştir.